Καρκίνος Ωοθηκών

Συμπτώματα (συχνά επιμένοντα, όχι «μια φορά κι έφυγε»)

• Επίμονο φούσκωμα/αύξηση περιφέρειας κοιλιάς.
• Πόνος ή δυσφορία σε κάτω κοιλιά/πύελο, μερικές φορές στη μέση.
• Αίσθημα κορεσμού πολύ γρήγορα / απώλεια όρεξης.
• Ουρολογικά: επιτακτική ούρηση ή πιο συχνά από συνήθως.
• Άλλα: αλλαγές στις κενώσεις, ανεξήγητη κόπωση, απώλεια βάρους.  

Πώς (πιθανόν) προκαλείται – παράγοντες κινδύνου

• Η πλειονότητα των επιθηλιακών καρκίνων φαίνεται να ξεκινά από τις σάλπιγγες (όχι από το ίδιο το ωοθηκικό επιθήλιο).  
• Ηλικία (μεγαλύτερος κίνδυνος μετά την εμμηνόπαυση), οικογενειακό ιστορικό, κληρονομικές μεταλλάξεις (BRCA1/2, Lynch), ενδομητρίωση, παχυσαρκία, κάποιες ορμονικές θεραπείες. Προστατευτικοί παράγοντες: χρόνια χρήσης αντισυλληπτικών χαπιών, θηλασμός, σαλπιγγεκτομή/απολίνωση, πολυτόκος.  

Υπάρχει προληπτικός έλεγχος (screening) για όλες;

• Όχι. Για γυναίκες μέσου κινδύνου δεν συνιστάται πληθυσμιακός έλεγχος με υπερηχογράφημα ή CA-125· δεν έχει δείξει όφελος στη θνησιμότητα και οδηγεί σε πολλά ψευδώς θετικά.  
• Για υψηλού κινδύνου (π.χ. φορείς BRCA1/2): συστήνεται γενετική συμβουλευτική/έλεγχος και εξατομικευμένες στρατηγικές μείωσης κινδύνου (βλ. παρακάτω).  

Διάγνωση – σταδιοποίηση (ενδεικτικά)

• Επιβεβαίωση με απεικόνιση, δείκτες όπου ενδείκνυνται και χειρουργική σταδιοποίηση κατά FIGO/TNM.  

Θεραπευτικές επιλογές (εξαρτώνται από τύπο/στάδιο/βιοδείκτες)

• Χειρουργική (κυτταρομείωση/ογκομείωση∙ στόχος η μέγιστη δυνατή αφαίρεση νόσου).
• Χημειοθεραπεία συνήθως πλατίνα + ταξάνη (νεοεπικουρικά ή επικουρικά).
• Στοχευμένες θεραπείες:
  
  • PARP inhibitors για όγκους με BRCA1/2 ή/και HRD (ως συντήρηση ή σε υποτροπή).
  • Bevacizumab (anti-VEGF) σε συνδυασμό/συντήρηση σε επιλεγμένες περιπτώσεις.
• Ορμονοθεραπεία σε ειδικούς ιστολογικούς τύπους (π.χ. low-grade serous).
• Κλινικές μελέτες/ανοσοθεραπεία σε επιλεγμένα μοριακά προφίλ (π.χ. MSI-H/TMB-high).  

Πρόληψη & μείωση κινδύνου

• Δεν υπάρχει τεστ μαζικού προληπτικού ελέγχου με αποδεδειγμένο όφελος για όλες. Η έγκαιρη αξιολόγηση επίμονων συμπτωμάτων είναι κρίσιμη.  
• Αντισυλληπτικά χάπια: Μεγάλες αναλύσεις δείχνουν μείωση κινδύνου ~25–50%, που αυξάνει με τα χρόνια χρήσης. Ζύγιση οφελών/κινδύνων με τον/την ιατρό σας.  
• Ευκαιριακή σαλπιγγεκτομή (opportunistic salpingectomy) κατά τη διάρκεια άλλων γυναικολογικών επεμβάσεων: διεθνείς φορείς (FIGO) τη στηρίζουν ως στρατηγική μείωσης κινδύνου σε γυναίκες μέσου κινδύνου.  
• Υψηλός κίνδυνος/φορείς BRCA: γενετική συμβουλευτική και προφυλακτική αμφοτερόπλευρη σαλπιγγο-ωοθηκεκτομή στην κατάλληλη ηλικία μετά από εξατομικευμένη συζήτηση.  
• Τρόπος ζωής: διατήρηση υγιούς βάρους, άσκηση, διακοπή καπνίσματος∙ μέτρα που συμβάλλουν συνολικά στη μείωση καρκίνου.  

Πόσο συχνός είναι;

• Σύμφωνα με IARC/Globocan 2022, ο καρκίνος ωοθηκών ευθύνεται για σημαντικό αριθμό νέων περιστατικών και θανάτων παγκοσμίως (νεότερα παγκόσμια δεδομένα· χρήσιμα για πλαίσιο/συνηγορία).  

Πηγές (επιλογή)

• WHO / ΠΟΥ – Γενικά για πρόληψη/έγκαιρη διάγνωση καρκίνου.  
• IARC / Globocan – Παγκόσμια επιδημιολογία.  
• NCI/NIH (PDQ) – Πρόληψη/έλεγχος & Θεραπεία ωοθηκικού καρκίνου.  
• ESMO – Κατευθυντήριες οδηγίες.  
• FIGO – Θέση για opportunistic salpingectomy.  
• Cancer Research UK – Συμπτώματα (αναγνωρίσιμα για το κοινό).