Η κίνηση της θλίψης
Οι άνθρωποι συχνά πιστεύουν ότι τα στάδια της θλίψης διαρκούν εβδομάδες ή μήνες. Ξεχνούν όμως ότι τα στάδια αυτά είναι απαντήσεις σε συναισθήματα που μπορούν επίσης να διαρκέσουν για λεπτά ή ώρες καθώς εναλλάσσονται μεταξύ τους. Δεν μπαίνουμε και δεν βγαίνουμε σε κάθε μεμονωμένο στάδιο με γραμμικό τρόπο. Μπορεί να νιώσουμε πρώτα ένα στάδιο, μετά ένα άλλο και να επιστρέψουμε ξανά στο πρώτο.
- Κατάθλιψη
Μετά τη διαπραγμάτευση, η προσοχή μας μετακινείται ακριβώς στο παρόν. Το κενό εμφανίζεται και η θλίψη μπαίνει στη ζωή μας σε ένα βαθύτερο επίπεδο, πιο βαθύ από ό,τι είχαμε ποτέ φανταστεί. Αυτό το καταθλιπτικό στάδιο μοιάζει σαν να πρόκειται να διαρκέσει για πάντα. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι αυτή η κατάθλιψη δεν είναι σημάδι ψυχικής ασθένειας. Είναι η κατάλληλη απάντηση σε μια μεγάλη απώλεια. Μπορεί να αποσυρθούμε από τη ζωή, αναρωτιόμαστε αν υπάρχει νόημα να συνεχίζουμε μόνοι μας; Γιατί να συνεχίσω;
Οι άλλοι γύρω σας βλέπουν αυτόν τον λήθαργο και θέλουν να σας «βγάλουν» από την κατάθλιψή σας η οποία ωστόσο είναι μια φυσιολογική απάντηση σε όσα βιώσατε έως τώρα.
Η κατάθλιψη μετά από μια απώλεια θεωρείται πολύ συχνά ως αφύσικη – μια κατάσταση που πρέπει να διορθωθεί, κάτι από το οποίο πρέπει να βγούμε απότομα. Το πρώτο που πρέπει να αναρωτηθείτε είναι εάν η κατάστασή σας είναι πραγματικά καταθλιπτική ή όχι. Το να μην βιώσετε κατάθλιψη μετά τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου θα ήταν ασυνήθιστο. Όταν θρηνούμε, οι άνθρωποι μπορεί να αναρωτιούνται για εμάς και εμείς μπορεί να αναρωτιόμαστε για τον εαυτό μας. Τα βαριά, σκοτεινά συναισθήματα κατάθλιψης που συνοδεύουν τη θλίψη, όσο φυσιολογικά κι αν είναι, συχνά θεωρούνται στην κοινωνία μας ως κάτι που πρέπει να θεραπευθεί. Μετά από μια απώλεια, η κατάθλιψη είναι ένας τρόπος για να μας προστατεύει η φύση κλείνοντας το νευρικό σύστημα, ώστε να μπορούμε να προσαρμοστούμε σε κάτι που νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να διαχειριστούμε.
Η κατάθλιψη είναι ένα βήμα προς τη θεραπεία
Εάν η θλίψη είναι μια διαδικασία θεραπείας και επούλωσης, τότε η κατάθλιψη είναι ένα από τα πολλά απαραίτητα βήματα στην πορεία αυτή. Όσο σκληρό κι αν είναι, η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί με τον εξής παράδοξο τρόπο: Δες την ως έναν επισκέπτη, φυσικά έναν ανεπιθύμητο, αλλά που σε επισκέπτεται είτε σου αρέσει είτε όχι. Κάνε λίγο χώρο για αυτόν τον απρόσκλητο καλεσμένο, χωρίς να ψάχνεις τρόπο να ξεφύγεις. Άφησε πίσω σου το κενό που νιώθεις και προσπάθησε να εξερευνήσεις την απώλειά σου στο σύνολό της. Όταν επιτρέψεις στον εαυτό σου να βιώσει κατάθλιψη, θα φύγει μόλις εκπληρώσει το σκοπό της στην απώλεια σου. Καθώς δυναμώνεις μπορεί να επιστρέφει κατά διαστήματα, αλλά μη σε τρομάζει αυτό, έτσι λειτουργεί το πένθος.
Η κοινωνία μας φαίνεται σχεδόν να εμπλέκεται σε μια εκστρατεία «εξάλειψης της κατάθλιψης». Μερικές φορές η παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας, αλλά τις περισσότερες φορές, δεν επιτρέπουμε στη φυσιολογική κατάθλιψη που συνοδεύει τη θλίψη να έχει τη θέση που της αναλογεί. Η φυσιολογική κατάθλιψη είναι η θλίψη που νιώθουμε σε ορισμένες στιγμές της ζωής μας – το κοινό κρυολόγημα των ψυχικών ασθενειών. Βλέπουμε περιοδικά, διαφημίσεις στο Διαδίκτυο και τηλεοπτικές διαφημίσεις που προσφέρουν βοήθεια με αυτό, πουλώντας χάπια ή συμπληρώματα βιταμινών που υπόσχονται να απαλλαγούν από αυτό.
Όταν μια φυσιολογική κατάθλιψη μετατρέπεται σε κλινική κατάθλιψη που απαιτεί επαγγελματική βοήθεια, τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να είναι χρήσιμα για κάποιο χρονικό διάστημα. Μόνο όμως ένας ειδικός ψυχικής υγείας εξοικειωμένος με τη μοναδική κατάσταση του πενθούντος μπορεί να κάνει μια ακριβή διάγνωση.
Πρέπει να αποδεχτούμε το πένθος ως ένα κατάλληλο, φυσικό στάδιο απώλειας χωρίς να αφήσουμε μια ανεξέλεγκτη, συνεχιζόμενη κατάθλιψη να επηρεάσει την ποιότητα της ζωής μας.
Όσο δύσκολο κι αν σου είναι να το αντέξεις, η κατάθλιψη έχει στοιχεία που μπορούν να βοηθήσουν στο πένθος:
Επιβραδύνει τους ρυθμούς της καθημερινότητάς μας και μας επιτρέπει να κάνουμε έναν πραγματικό απολογισμό της απώλειας.
Βοηθά στην ανασυγκρότητηση του εαυτού μας από τη βάση και μας μεταφέρει σε ένα βαθύτερο μέρος της ψυχής μας από αυτό που θα εξερευνούσαμε κανονικά.
Οι πενθούντες πρέπει να βιώσουν τον θρήνο τους!
Η αρχική αντίδραση των περισσότερων ανθρώπων στους πενθούντες είναι να προσπαθήσουν να τους φτιάξουν τη διάθεση, να τους πουν να μην βλέπουν τα πράγματα τόσο ζοφερά, να κοιτάζουν τη φωτεινή πλευρά της ζωής. Αυτή η ευχάριστη αντίδραση είναι συχνά μια έκφραση των αναγκών αυτού του ατόμου και της αδυναμίας αυτού του ατόμου να ανεχθεί ένα «κατεβασμένο» πρόσωπο για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Γράφει η Μαίρη Προκοπίου-Δέδε
Η Μαίρη Προκοπίου-Δέδε είναι απόφοιτη Κοινωνική Λειτουργός και ζει μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας. Κατέχει μεταπτυχιακό δίπλωμα στην «Οργάνωση & Διαχείριση Ανακουφιστικής & Υποστηρικτικής Φροντίδας Χρονίων Πασχόντων» της Ιατρικής Αθηνών ενώ βρίσκεται στο 3ο έτος Ειδίκευσης στην Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία υπό την ευθύνη του ΙΨΕΠΑ στη Λευκωσία. Το 2011 απέκτησε το δίπλωμα εξ’αποστάσεως μετεκπαίδευσης του ΕΚΠΑ στην Συμβουλευτική Εξαρτήσεων και το 2021 ολοκλήρωσε την ετήσια μετεκπαίδευσή της στην Παιδοψυχολογία του Πανεπ. Αιγαίου.
Από το 2012 εργάζεται ως Συντονίστρια Κλινικών Μελετών στο Α΄ Παθολογικό – Ογκολογικό Τμήμα ΓΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας» ενώ είναι Επιστημονική Συνεργάτης της Επιστημονικής Εταιρείας «Ελληνική Ογκολογική Εκπαίδευση & Πράξη» (ΕΛ.Ο.Ε.Π.). Στο παρελθόν έχει εργαστεί στην ΜΚΟ «Πνοή Αγάπης» και σε πλήθος άλλων οργανώσεων και υπηρεσιών.
Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια ως μέλος οργανωτικής & επιστημονικής επιτροπής αλλά και ως ομιλήτρια, ενώ είναι η επιστημονικά υπεύθυνη της ετήσια Ψυχοκοινωνικής Ημερίδας στην Ογκολογία που διενεργείται από την εταιρεία ΕΛ.Ο.Ε.Π.
Είναι μία εκ των συγγραφέων της ελληνικής έκδοσης «Οδηγός Επιβίωσης Ασθενών με καρκίνο» ενώ δημοσιεύσεις της υπάρχουν σε ελληνικά και αγγλόφωνα περιοδικά.
Εργασίες της έχουν επίσης αναρτηθεί εγχώρια σε συνέδρια της ΕΟΠΕ και σε διεθνή συνέδρια της EAPC, MASCC/ISOO και IPOS.
Στον ελεύθερο χρόνο της ασχολείται με το Pilates και τη Yoga.
Βιβλιογραφία:
-Life lessons: Two experts on death and dying teach us about the mysteries of life and living. APA (7th ed.) Citation. Kübler-Ross, E., & Kessler, D. (2000)
-On grief and grieving: Finding the Meaning of Grief through the Five Stages of Loss». APA (6th ed.) Kubler-Ross, E., & Kessler, D. (2005)
-The Needs of the Dying: A Guide for Bringing Hope, Comfort and Love to Life’s Final Chapter, 10th anniversary ed. David Kessler. HarperCollins: New York, N.Y.2007
