Κάθε φορά που αναφερόμαστε στον όρο «χρόνια ασθένεια», το μυαλό μας αυτόματα πηγαίνει στον καρκίνο. Από μόνος του ως όρος επιφέρει συναισθήματα φόβου και άγχους καθώς επίσης και μία αίσθηση αλλαγής ζωής. Ωστόσο, η αντιμετώπιση του καρκίνου παρουσιάζει διαφορές τόσο από άνθρωπο σε άνθρωπο όσο και από πολιτισμό σε πολιτισμό. Ο τρόπος που θα αντιδράσει ένα άτομο απέναντι στο καρκίνο εξαρτάται τόσο από τη χαρακτήρα του, όσο και από το επάγγελμα, τις πεποιθήσεις, τη στάση ζωής και από το… φύλο του!
Από τη στιγμή, λοιπόν, που παρατηρούνται διαφυλικές διαφορές σχεδόν σε όλες τις καταστάσεις ζωής, είναι φυσικό απότοκο να αλλάζει και η στάση των φύλων στην αντιμετώπιση του καρκίνου.
Το ερώτημα, εδώ, είναι το εξής: Τι συμβαίνει στις περιπτώσεις όπου ο σύζυγος/σύντροφος έχει καρκίνο και τι στάση διατηρεί η σύζυγος/σύντροφος του σε αυτό; Τι συμβαίνει στην αντίθετη περίπτωση, όπου η γυναίκα νοσεί αλλά ο άντρας όχι;
ΑΝΤΡΑΣ ΝΟΣΕΙ – ΓΥΝΑΙΚΑ ΦΡΟΝΤΙΖΕΙ
Η διαφορετικότητα στη στάση ξεκινάει ήδη από τη στιγμή της ανακοίνωσης. Οι άντρες, από τη φύση τους γενικότερα τείνουν να μη δείχνουν τα συναισθήματα τους αλλά να επηρεάζεται άμεσα η συμπεριφορά τους. Μπορεί να δείχνουν ψύχραιμοι και κατασταλαγμένοι, αλλά θα τους βλέπεις να αποσύρονται κοινωνικά, να κλείνονται στον εαυτό τους, να έχουν εκδηλώσεις θυμού και να μη συζητούν αρκετά γι΄αυτό που τους συμβαίνει. Θα βασιστούν στις απλές πληροφορίες που χρειάζονται, δηλαδή στις επισκέψεις στο γιατρό και στο κόστος ενώ η σκέψη τους θα βρίσκεται συχνότερα στο παρελθόν, παρά στο μέλλον. Συγκεκριμένα, στριφογυρίζει συχνά η σκέψη γύρω από το τί έχω χάσει (φίλοι, χρήματα, μαλλιά, δουλειά, χόμπι, συνήθειες) και από το τι άλλαξε στη ζωή τους (δυναμικότητα, κυριαρχία, εξουσία, ανδρισμός, σεξουαλικότητα). Με αυτό τον τρόπο αναπτύσσονται εύκολα τα καταθλιπτικά συμπτώματα, όπως είναι η απώλεια όρεξης, η αϋπνία/υπνηλία, η κατατονία, η απώλεια ενδιαφερόντων, η κοινωνική απομόνωση και άλλα.
Σε αυτή τη περίπτωση άντρα που νοσεί, η γυναίκα φροντιστής του θα έχει μία τελείως διαφορετική στάση. Ήδη από τη στιγμή της ανακοίνωσης, η σκέψη της θα βρίσκεται στο μέλλον, δηλαδή πόσες θεραπείες θα χρειαστούν, πόση διάρκεια θα έχει, τι παρενέργειες θα υπάρχουν και γενικότερα στο τι μπορούν να κάνουν για να βοηθήσουν αποτελεσματικότερα. Παρά το άγχος που αναπτύσσεται, θα τις βλέπεις να καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες να κάνουν το καλύτερο δυνατό για το σύζυγο/σύντροφό τους. Από τις τύψεις τους μήπως δε κάνουν κάτι σωστά ή παραμελήσουν το σύντροφό τους, πολλές φορές φτάνουν στα όρια της υπερπροστασίας – υπερβολικής φροντίδας, γεγονός που μπορεί να θυμώνει τον ασθενή, ο οποίος νιώθει ότι τον καταπιέζει αυτή η αλλαγή, παρά να βολεύεται στις ανέσεις φροντίδας. Η παραπάνω συμπεριφορά στις περισσότερες των περιπτώσεων, ενώ εμπνέει δυναμισμό, ενθάρρυνση και υποστήριξη, πολλές φορές καταλήγει στην υπερκόπωση των γυναικών φροντιστών ή σε συχνά επεισόδια ξεσπάσματος θυμού. Αυτό συμβαίνει γιατί παραμελούνται οι προσωπικές της ανάγκες και έρχεται σε προτεραιότητα η φροντίδα των άλλων. Ναι, αλλά, ξεχνάμε το γεγονός ότι για να προσφέρεις αποτελεσματικά στους γύρω σου, πρέπει να είσαι εσύ καλά.
ΓΥΝΑΙΚΑ ΝΟΣΕΙ – ΑΝΤΡΑΣ ΦΡΟΝΤΙΖΕΙ
Έχει γίνει αντιληπτό και οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν πως στις περιπτώσεις ασθενειών, οι άντρες εμφανίζουν καταθλιπτικά συμπτώματα ενώ οι γυναίκες αγχωτικά συμπτώματα. Αυτό συμβαίνει γιατί η σκέψη του άντρα είναι στο παρελθόν και της γυναίκας στο μέλλον. Συνεπώς, η παραπάνω περιγραφή ισχύει και σε αυτή τη περίπτωση. Η γυναίκα που νοσεί, ανάλογα πάντα με το είδος του καρκίνου, θα συνεχίσει να αναλαμβάνει ενεργούς ρόλους στην οικογένεια γιατί αυτό την κάνει να μη σκέφτεται τις δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει. Συγκεκριμένα, θα προσπαθήσει να μην έχει και πολλές αλλαγές στη καθημερινότητα της ώστε να νιώθει ασφαλής και δραστήρια. Θα καταφύγει περισσότερο και ευκολότερα σε σχέση με έναν άντρα σε φίλους ή συγγενείς για να επικοινωνήσει τα συναισθήματα της και θα είναι πιο ενεργή στο ρόλο της επάνω στο θεραπευτικό πλάνο.
Από την άλλη πλευρά, ο σύντροφος φροντιστής, όταν η γυναίκα του νοσεί, θα βιώνει φόβο εξαιτίας της αδυναμίας του να αναλάβει τον όγκο ευθυνών και ρόλων που έχει η γυναίκα/σύντροφος του σε περίπτωση θανάτου ή κατάκλισης. Το συναίσθημα αυτό μπορεί να τον κάνει να θυμώνει μαζί της όταν τη βλέπει να κουράζεται για να ανταποκριθεί στις ευθύνες, αλλά αδιαμφισβήτητα διακατέχεται από φοβίες και άγχη για το μέλλον. Αυτό δε σημαίνει ότι δε προσπαθεί ή δε μάχεται μαζί της, αλλά στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο εσωτερικός του κόσμος είναι ένα «βουνό» σκέψεων. Η στάση του απέναντι στον καρκίνο θα εξαρτηθεί απόλυτα από την ηλικία του, το είδος του καρκίνου και απ’ το πόσο ενεργός ήταν ο ρόλος του μέσα στην οικογένεια/στο σπίτι. Όσες περισσότερες είναι οι αλλαγές που έχει να αντιμετωπίσει ένας άντρας φροντιστής, τόσο πιο μεγαλύτερο «αγώνα» συναισθημάτων έχει να διαχειριστεί.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΙΣΧΥΕΙ
Και στις δύο περιπτώσεις, είτε είναι άντρας είτε γυναίκα που φροντίζει ή νοσεί, θα πρέπει η συμπεριφορά του να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο φυσιολογική. Η αλλαγές στη συμπεριφορά μας μπορεί να κάνει το άτομο που νοσεί περισσότερο ευάλωτο στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Θα μπορούσε να βοηθήσει η επικοινωνία των αναγκών ανάμεσα στο ζευγάρι, να ρωτήσουν δηλαδή ο ένας τον άλλον ποια θα ήθελε να είναι η στάση του σε όλο αυτό και τι θα τον/την βοηθούσε. Είναι άκρα σημαντικό να αποφευχθούν οι παρανοήσεις.
Ο φροντιστής πρέπει να δώσει την εντύπωση ότι είναι εκεί ανά πάσα στιγμή να βοηθήσει και πως όλα είναι υπό έλεγχο. Είναι σημαντικό να καταλάβει το άτομο που νοσεί ότι δρουν ως ομάδα και πως δεν είναι μόνος. Ο διαχωρισμός των ευθυνών είναι επίσης σημαντικό κομμάτι, ώστε να μην γίνει υπερενεργοποίηση του ενός και παθητικοποίηση του άλλου. Ας μη ξεχνάμε ότι ο ασθενής με καρκίνο πρέπει να δραστηριοποιείται και να έχει όσο το δυνατόν μία φυσιολογική καθημερινότητα. Βέβαια, η κάθε περίπτωση καρκίνου διαφέρει γι΄αυτό και είναι σημαντικό να γίνονται προσαρμογές.
Ό,τι και να συμβεί δε ξεχνάμε τα εξής:
- ΣΥΖΗΤΗΣΗ. Ανάγκες, επιθυμίες, προβληματισμοί, συναισθήματα, όλα πρέπει να ακούγονται και από κάθε πλευρά.
- ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΟ. Αν βλέπουμε πως κάτι δε διαχειριζόμαστε σωστά ή νιώθουμε ανήμποροί/ φοβισμένοι και αυτό επηρεάζει τη πορεία της νόσου, είναι καλό να έρθουμε σε επαφή με έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
- ΧΡΟΝΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ. Οι άλλοι είναι εκεί για να μας δείχνουν πως δεν είμαστε μόνοι, μας ενθαρρύνουν και μας ανακουφίζουν.
- ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΕΠΑΦΗ. Είτε φροντίζεις είτε νοσείς, τα συναισθήματα είναι πολλά και έντονα και πολλές φορές δεν επικοινωνούνται. Η σωματική επαφή, όπως ένα χάδι, μία αγκαλιά, το μασάζ είναι εναλλακτικοί τρόποι να δείχνουμε τα συναισθήματα μας.
- ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ. Η εμφάνιση συνήθως είναι κάτι που παραμελείται. Ωστόσο, αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της αίσθησης του εαυτού που επηρεάζει άμεσα τη διάθεση και τα συναισθήματα μας. Καλό είναι να εστιάσουμε στα όμορφα σημεία του σώματος και όχι σε αυτά που έχουν υποστεί αλλαγή από τις θεραπείες. Η αυτοφροντίδα και τα κοπλιμέντα είναι εξίσου σημαντικά για τη διατήρηση του χαμόγελου και των θετικών συναισθημάτων.
Έλενα Τσουτσίδου
Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος
🏢 Εθνικής Αντιστάσεως 16, Πτολεμαΐδα 📞 24630 24300, 6983312336
📤 info@eltherapy.gr
Facebook: Eltherapy.gr, Instagram: eltherapy.gr
