Οι ασθενείς με κακοήθη όγκο κεφαλής-τραχήλου, που υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία ή/και χημειοθεραπεία, ή ασθενείς που δέχονται μεταμόσχευση μυελού των οστών, εμφανίζουν υψηλά ποσοστά επιπλοκών από τη στοματική κοιλότητα.
Για το λόγο αυτό, η συνεργασία του ογκολόγου με τον οδοντίατρο είναι σημαντική για την πρόληψη και την αντιμετώπιση αυτών των επιπλοκών. Όλοι οι ασθενείς θα πρέπει να έχουν πλήρη στοματολογική εξέταση πριν την έναρξη της θεραπείας και να λαμβάνουν τις απαραίτητες οδηγίες στοματικής υγιεινής.
Η οδοντιατρική εξέταση και αντιμετώπιση οποιονδήποτε υπαρχουσών καταστάσεων θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 1 μήνα πριν την έναρξη της αντικαρκινικής θεραπείας ώστε να παρέχεται χρόνος για να επέλθει επαρκής επούλωση μετά από οποιεσδήποτε επεμβατικές θεραπείες .
Στόχος είναι:
α) η αντιμετώπιση προϋπαρχουσών οδοντιατρικών/περιακρορριζικών, περιοδοντικών και βλεννογόνιων λοιμώξεων, και
β) η εκπαίδευση των παιδιών, των νεαρών ενηλίκων και των γονέων τους στην εφαρμογή εξατομικευμένων πρωτοκόλλων στοματικής υγιεινής, ώστε να διατηρηθούν τα δόντια και ο βλεννογόνος της στοματικής κοιλότητας καθαρά και υγρά.
Το πρωτόκολλο στοματικής υγιεινής των ασθενών αυτών περιλαμβάνει:
Βούρτσισμα των δοντιών με οδοντόβουρτσα extra-soft 2-3φορές/ημέρα.
Συνιστάται η αλλαγή της οδοντόβουρτσας κάθε 3 μήνες ή σε περίπτωση που υπάρχει στοματική λοίμωξη.
Χρήση φθοριούχου οδοντόπαστας χωρίς Sodium Lauryl Sulfate, με περιεκτικότητα φθορίου ανάλογα με την ηλικία.
6 μηνών-2 ετών 500 ppmF
2-6 ετών 1000 ppmF
>6 ετών 1450 ppmF
Όταν υπάρχει κακή στοματική υγιεινή ή περιοδοντικό πρόβλημα, συνιστάται η χρήση οδοντόπαστας που περιέχει φθόριο και χλωρεξιδίνη 2-3φορές/ημέρα.
Χρήση οδοντικού νήματος, εφόσον ο ασθενής είναι εκπαιδευμένος, για την αποφυγή τραυματισμού.
Συνιστάται η χρήση ειδικών συγκρατητήρων νήματος.
Χρήση μη αλκοολούχων στοματοπλυμάτων (10mlx1min και αποφυγή τροφών και ροφημάτων για 20-30 λεπτά μετά τη στοματόπλυση) και gel κατά περίπτωση:
• Ενήλικοι και παιδιά >6 ετών με αυξημένο τερηδονικό κίνδυνο
• στοματοπλύματα φθορίου 1φορά/ημέρα
• gel φθορίου 1φορά/ημέρα
• ενήλικοι με περιοδοντικό πρόβλημα
• στοματοπλύματα χλωρεξιδίνης ή φθορίου και χλωρεξιδίνης 1φορά/ημέρα
• gel χλωρεξιδίνης ή φθορίου και χλωρεξιδίνης 1φορά/ημέρα
Αποφυγή κατανάλωσης τροφών και ποτών με υψηλή οξύτητα, με αλκοόλ, με ζυμώσιμους υδατάνθρακες και μπαχαρικά.
Προστασία/ενυδάτωση των χειλέων για την αποφυγή λοιμώξεων τοπικά.
Συνιστάται η χρήση κρεμών και αλοιφών που περιέχουν λανολίνη σε σχέση με προϊόντα που έχουν ως βάση τη βαζελίνη.
Ασκήσεις και φυσικοθεραπεία της κροταφογναθικής διάρθρωσης, ώστε να διατηρηθεί η σωστή λειτουργία και να αποφευχθεί ο τρισμός.
Συνιστάται η χρήση τροχίσκων προβιοτικών (1φορά/ημέρα μετά το βούρτσισμα και αποφυγή λήψης τροφής ή ποτού για τα επόμενα 30 λεπτά) για τη διατήρηση της μικροβιακής χλωρίδας της στοματικής κοιλότητας.
Η ενημέρωση και εκπαίδευση των παιδιών και των γονέων τους σχετικά με τη στοματική φροντίδα είναι καθοριστική για τον περιορισμό των στοματικών επιπλοκών από την αντικαρκινική θεραπεία καθώς και τις επιπτώσεις που αυτές οι επιπλοκές μπορεί να δημιουργήσουν στην ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η συμμετοχή ενός κατάλληλα εκπαιδευμένου οδοντιάτρου στην ογκολογική ομάδα είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της στοματικής υγείας σε όλες τις φάσεις της αντικαρκινικής θεραπείας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Φροντίδα της στοματικής υγείας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την αντικαρκινική θεραπεία σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Οδηγός για επαγγελματίες υγείας. Εργαστήριο Παιδοδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή ΕΚΠΑ. Α΄Παιδιατρική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ.
Αγγελάκη Σ, και συν. Κατευθυντήριες οδηγίες για τον Καρκίνο Κεφαλής–Τραχήλου. Hellenic Society of Medical Oncology Consensus Meeting on Head and Neck Cancer. 2012 Νοεμβρίου 29: 38-44.
Guideline on Dental Management of Pediatric Patients Receiving Chemotherapy, Hematopoietic Cell Transplantation, and/or Radiation Therapy. Pediatr Dent. 2016 Oct;38(6):334-342.
Η Αικατερίνη Θ. Κεβρεκίδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1983 και μεγάλωσε στην Πτολεμαΐδα. Σπούδασε στην Οδοντιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) από όπου αποφοίτησε το 2006. Το 2012 ολοκλήρωσε το τριετές πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Παιδοδοντιατρική του ΑΠΘ. Από το 2009 διατηρεί ιδιωτικό οδοντιατρείο στην Πτολεμαΐδα ως Παιδοδοντίατρος. Έχει παρακολουθήσει και συμμετάσχει ως ομιλήτρια σε πλήθος ελληνικών και διεθνών συνεδρίων και παράλληλα έχει δημοσιεύσει εργασίες με ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον στις Δυσπλασίες των Δοντιών, την Οδοντιατρική αντιμετώπιση ΑΜΕΑ και την Οδοντιατρική Φοβία.
