Η εβδομάδα 21-25 Σεπτεμβρίου του 2020 έχει χαρακτηριστεί ως εβδομάδα εγρήγορσης και ευαισθητοποίησης για τον Καρκίνο της Κεφαλής και του Τραχήλου(ΚΚΚΤ).
Ο ΚΚΚΤ είναι ο 6ος σε συχνότητα καρκίνος που εμφανίζεται στο ανθρώπινο σώμα και αφορά τουλάχιστον 650.000 νέες περιπτώσεις παγκοσμίως κάθε χρόνο. Πρόκειται για μία ανομοιογενή οικογένεια καρκινωμάτων με ποικίλη συμπτωματολογία, βιολογική συμπεριφορά και πρόγνωση που μοιράζονται όμως κοντινές ανατομικές δομές. Πρόκειται για μια ομάδα όγκων με δύσκολη αντιμετώπιση και αρκετά λειτουργικά και αισθητικά ελλείμματα μετά τη θεραπεία τα οποία όμως μπορούν να περιοριστούν και η πρόγνωση να γίνει εξαιρετική εφ’ όσον διαγνωσθούν και αντιμετωπισθούν έγκαιρα. Να προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε καλύτερα τη νόσο αυτή όμως μέσα από 10 ερωτήσεις με σύντομη απάντηση
- Ποιες περιοχές περιλαμβάνει ο Καρκίνος της Κεφαλής και του Τραχήλου;
Ο ΚΚΚΤ περιλαμβάνει όλες τις περιοχές που σχετίζονται με την ανώτερη αναπνευστική οδό αλλά και με όργανα που βρίσκονται στην κεφαλή και τον τράχηλο. Η στοματική κοιλότητα και ο λάρυγγας είναι τα συχνότερα σημεία που εμφανίζεται και ακολουθούν ο στοματοφάρυγγας (αμυγδαλές, γλώσσα), ο υποφάρυγγας, ο ρινοφάρυγγας και οι σιελογόνοι αδένες ενώ ξεχωριστή κατηγορία αποτελεί ο καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα.
- Ποιόν αφορά ο ΚΚΚΤ;
Ο ΚΚΚΤ εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες που διανύουν την 6η δεκαετία της ζωής τους χωρίς να σημαίνει αυτό πως το ποσοστό των γυναικών που νοσεί είναι αμελητέο. Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει αυξανόμενη εμφάνιση σε ανθρώπους μικρότερης ηλικίας, έως και την ηλικία των 30 ετών, και αυτή η μεταβολή οφείλεται στην αυξανόμενη εμφάνιση καρκινωμάτων του στοματοφάρυγγα που σχετίζονται με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV).
- Τι προκαλεί τον ΚΚΚΤ;
Η συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων σχετίζεται με το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ και μάλιστα σε βαθμό σχετιζόμενο με την διάρκεια και την ποσότητα των συνηθειών αυτών χωρίς να αποκλείεται η σποραδική νόσηση μη καπνιστών. Ο καρκίνος της στοματικής κοιλότητας επίσης έχει συσχετιστεί με πτωχή στοματική υγιεινή και δίαιτα πτωχή σε βιταμίνες και λαχανικά ενώ ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα με τα στελέχη 16 και 18 του HPV. Ο ιός Epstein Barr επίσης έχει συσχετιστεί με κάποιες περιπτώσεις καρκίνου του ρινοφάρυγγα.
- Τι συμπτώματα δίνει ο ΚΚΚΤ?
Η συμπτωματολογία του ΚΚΚΤ ποικίλλει ανάλογα την περιοχή που εμφανίζεται ο καρκίνος και πολλές φορές μικροί όγκοι παραμένουν ασυμπτωματικοί. Ο καρκίνος του λάρυγγα συχνά εμφανίζεται με βραχνάδα στη φωνή ενώ ο καρκίνος του στόματος και της γλώσσας με δυσκολία στο φαγητό και πόνο. Με δυσφαγία επίσης εμφανίζεται και ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα και του υποφάρυγγα ενώ αντανακλαστικά μπορεί να πονάει και το αυτί. Έλκη στο στόμα που παραμένουν για καιρό και ειδικά στο πλάγιο τμήμα της γλώσσας είναι ύποπτα. Πολύ μεγάλοι όγκοι μπορούν να προκαλέσουν δύσπνοια. Τέλος δεν είναι σπάνιοι οι όγκοι που γίνονται αντιληπτοί ως διογκώσεις στο λαιμό κυρίως ως αποτέλεσμα μεταστάσεων στους λεμφαδένες.
- Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση γίνεται από εξειδικευμένο ιατρό που διαχειρίζεται ασθενείς με ΚΚΚΤ κυρίως Ωτορινολαρυγγολόγο και Στοματικό και Γναθοπροσωπικό Χειρουργό. Επίσης ένας έμπειρος οδοντίατρος μπορεί να αναγνωρίσει κάποια ύποπτη βλάβη στη στοματική κοιλότητα. Η επιμελής κλινική εξέταση και η ενδοσκόπηση είναι τα πιο σημαντικά βήματα για την αναγνώριση και τη διάγνωση της νόσου. Αυτές μπορεί να συμπληρωθούν από απεικονιστικές μεθόδους όπως η αξονική και η μαγνητική τομογραφία και η παρουσία της νόσου οφείλει να τεκμηριωθεί με λήψη ιστού για βιοψία είτε με τοπική είτε με γενική αναισθησία.
- Πως αντιμετωπίζεται ο ΚΚΚΤ;
Σε αρχόμενα καρκινώματα μικρού σταδίου προτιμάται η αντιμετώπιση με ένα είδος θεραπειών είτε αυτή είναι χειρουργική είτε ακτινοθεραπεία. Τα προχωρημένα καρκινώματα συνήθως απαιτούν συνδυασμό θεραπειών που περιλαμβάνουν χειρουργική αφαίρεση, ακτινοθεραπεία και πιθανώς χημειοθεραπεία. Σε κάθε περίπτωση η θεραπεία θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα συζήτησης ογκολογικού συμβουλίου και η τελική απόφαση φυσικά έγκειται στον ασθενή.
- Τι συμβαίνει με τις μεταστάσεις;
Ο ΚΚΚΤ εμφανίζει κυρίως μεταστάσεις στου λεμφαδένες του τραχήλου. Αυτές ανάλογα την υποπεριοχή δεν είναι σπάνιες και γι αυτό το λόγο πολύ συχνά οι λεμφαδένες πρέπει να περιλαμβάνονται στη θεραπεία. Σε αντίθεση με τις λεμφαδενικές μεταστάσεις αυτοί η οικογένεια καρκίνων δεν δίνει συχνά απομακρυσμένες μεταστάσεις. Οι συχνότερες εντοπίσεις αυτών είναι στον πνεύμονα και τα οστά και παρατηρούνται σε αρκετά προχωρημένη νόσο.
- Τι επιπλοκές μπορεί να έχουν οι θεραπείες μου;
Οι επιπλοκές και τα αποτελέσματα κάθε θεραπείας έχουν σχέση με την περιοχή και την έκταση κάθε επέμβασης. Σαν γενικός κανόνας όσο μικρότερο είναι το καρκίνωμα που αφαιρείται τόσο πιο μικρά θα είναι τα προβλήματα που θα έχει και ο ασθενής. Οι μεγάλες επεμβάσεις είναι σημαντικά ακρωτηριαστικές αλλά σε εκείνη τη φάση σημασία έχει η επιβίωση του ασθενή διατηρώντας βεβαίως και ένα ανεκτό επίπεδο ζωής. Άμοιρες παρενεργειών δεν είναι και οι συντηρητικές θεραπείες (ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία).
- Τι πιθανότητες έχω να γίνω καλά;
Αυτή είναι η πιο σημαντική ερώτηση για τους ασθενείς αλλά και η ερώτηση στην οποία τα ποσοστά δεν έχουν σημασία. Οι ασθενείς έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν ακόμα και το 1% της επιβίωσης τους και η θέληση τους αυτή πρέπει να ενισχύεται ενώ για τον ασθενή που η θεραπεία δεν θα έχει αποτέλεσμα το πολύ καλό ποσοστό ίασης των υπόλοιπων ασθενών δεν αποτελεί παρηγοριά και σε αυτή την περίπτωση πρέπει να βρισκόμαστε δίπλα του. Από τη ψυχρή επιστημονική σκοπιά η επιβίωση σχετίζεται με την περιοχή που βρίσκεται ο καρκίνος και κυρίως το στάδιο στο οποίο γίνεται η διάγνωση. Στα αρχικά στάδια η επιβίωση είναι πολύ καλή αγγίζοντας το 80-95% ίαση ενώ σε πιο προχωρημένα στάδια η επιβίωση μειώνεται σημαντικά στο 10-50%. Αυτά τα δεδομένα λοιπόν δίνουν ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης.
- Θα αρρωστήσω ξανά ;
Η παρακολούθηση των ασθενών με ΚΚΚΤ γίνεται για τουλάχιστον 5 χρόνια με κλινικές και απεικονιστικές εξετάσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα. Μετά από αυτό το διάστημα ο ασθενής θεωρείται σχετικά ασφαλής σε ο,τι αφορά την υποτροπή της νόσου. Δυστυχώς όμως το κάπνισμα που είναι και ο κυριότερος παράγοντας καρκινογένεσης δεν προκαλεί βλάβες στα κύτταρα που δημιούργησαν τον καρκίνο που αντιμετωπίστηκε, αλλά και σε άλλα μεμονωμένα κύτταρα σε όλη την αναπνευστική οδό με αποτέλεσμα αυτοί οι ασθενείς να εμφανίζουν αυξημένη πιθανότητα να παρουσιάσουν έναν δεύτερο καρκίνο στην περιοχή ποσοστό που στη βιβλιογραφία είναι από 10 εως και 30%.
Από τις παραπάνω πληροφορίες γίνεται εμφανές πόσο σημαντική είναι η πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του Καρκίνου της Κεφαλής και του Τραχήλου.
Η διακοπή του καπνίσματος (ενεργητικού και παθητικού) και
η καλή στοματική υγιεινή είναι ίσως τα πιο σημαντικά μέτρα για την αποφυγή της νόσησης.
Η έγκαιρη επίσκεψη στο γιατρό όταν υπάρχουν συμπτώματα που παραμένουν αλλά και η οικοδόμηση σχέσης εμπιστοσύνης με τους θεράποντες είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι της θεραπείας. Για περισσότερες πληροφορίες , συμβουλές αλλά και εμπειρίες ασθενών που νίκησαν τον καρκίνο μπορείτε να επισκεφθείτε ενδεικτικά τις παρακάτω διευθύνσεις
Σπύρος Ποταμιάνος
Ολοκλήρωσα τη φοίτηση μου στην Ιατρική σχολή των Αθηνών το 2009. Μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής μου θητείας εργάστηκα ως ειδικευόμενος γενικής χειρουργικής στο Γενικό Νοσοκομείο Μεσολογγίου και ως αγροτικός ιατρός στο νοσοκομείο της Λαμίας. Από το 2012 έως το 2013 εργάστηκα ως ειδικευόμενος Ωτορινολαρυγγολόγος στο Νοσοκομείο Παίδων «Παναγιώτη και Αγλαΐας Κυριακού» και από το 2013 εώς και τον Ιούλιο του 2017 ολοκλήρωσα την ειδικότητα μου στην Ά Πανεπιστημιακή Ωτορινολαρυγγολογική κλινική του Ιπποκρατείουνοσοκομείου των Αθηνών ενώ ταυτόχρονα υπήρξα συνεργάτης του Ογκολογικού ιατρείου της κλινικής και μετείχα στο Ογκολογικό συμβούλιο του νοσοκομείου.
Τον Ιούλιο του 2017 και μέχρι σήμερα εκτελώ τα καθήκοντά μου ως Επιμελητής Β στην Ωτορινολαρυγγολογική κλινική του Γενικού νοσοκομείου Αθηνών «Γ. Γεννηματάς».
Από το 2016 είμαι υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα διδακτορικής διατριβής που αφορά τη μοριακή βιολογία του καρκίνου του λάρυγγα ενώ είμαι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Καρκίνου Κεφαλής και Τραχήλου από την ίδρυση της και μέχρι σήμερα.
