Α. ΟΡΙΣΜΟΣ
Δυο είναι οι βασικές λειτουργίες των νεφρών:
I. Η απομάκρυνση άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού μας (ουρία, κρεατινίνη, ουρικό οξύ, κάλιο, νάτριο, φώσφορο, ασβέστιο, προϊόντα οξέωσης κλπ.) και η ηλεκτρολυτική ισορροπία του οργανισμού μας.
II. Ενδοκρινολογικές και μεταβολικές λειτουργίες που έχουν ως σκοπό την παραγωγή αίματος (ορμόνη ερυθροποιητίνη), τη διατήρηση της φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης (άξονας ρενίνης – αγγειοτενσίνης – αντιδιουρητικής ορμόνης), τη φυσιολογική εμφάνιση των οστών (μεταβολισμός βιταμίνης D).
Οι λειτουργίες αυτές επιτυγχάνονται και από τους δύο νεφρούς συλλογικά, μέσω της δράσης ενός εκατομμυρίου μικρών λειτουργικών μονάδων τους λεγόμενους νεφρώνες. Στην ουσία ένας νεφρώνας είναι ένα μικρό εργαστήριο όπου το αίμα προσέρχεται και διηθείται σε ένα φίλτρο (βασική μεμβράνη) μαζί με πολλές από τις ουσίες του. Ένα μέρος των ουσιών επαναρροφώνται (με διάφορους μηχανισμούς η κάθε μία) μαζί με τη μεγαλύτερη ποσότητα του ύδατος. Το τελικό διήθημα αποτελεί τα ούρα τα οποία απομακρύνονται μέσω των ουρητήρων και της ουροδόχου κύστεως.
Κύριος δείκτης της είναι η άνοδος των ουσιών ουρίας και κρεατινίνης στο αίμα. Απόλυτο μέσο μέτρησής της (κυρίως θεωρητικό και είναι σε χρήση μόνο για επιστημονική έρευνα) η λεγόμενη σπειραματική διήθηση (GFR). Στην πράξη η λεγόμενη κάθαρση της κρεατινίνης (clearance) ή μόνο η άνοδος της κρεατινίνης μπορεί και να οδηγήσει τους ειδικούς σε συμπεράσματα για το βαθμό της νεφρικής ανεπάρκειας. Η βιοψία των νεφρών, η οποία δεν έχει καμία σχέση με ενδεχομένη κακοήθεια, είναι μία συνηθισμένη διαγνωστική μέθοδος η οποία βοηθάει τόσο στην θεραπεία όσο και στη μελλοντική πρόγνωση και πιθανές μελλοντικές θεραπευτικές αποφάσεις όπως η μεταμόσχευση.
Β. ΑΙΤΙΕΣ
Πριν είκοσι περίπου χρόνια στην Ευρώπη (και στη χώρα μας) οι αιτίες της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ήταν κύρια οι σπειραματονεφρίτιδες (48.4%) (Πρόκειται για πάθηση του οργανισμού που καταστρέφει και σκληραίνει σιγά-σιγά και τους δυο νεφρούς και οφείλεται σε δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος) (πίνακας 1) με δεύτερη αιτία τις πυελονεφρίτιδες (πρόκειται για λοίμωξη του ενός ή και των δύο νεφρών από μικρόβια με ή χωρίς λιθιάσεις ή ανατομικές ανωμαλίες του αποχετευτικού συστήματος – κυστεοουρητική παλινδρόμηση, στενώσεις ουρήθρας, υπερτροφία προστάτη, διπλοί ουρητήρες, μεγαουρητήρες κλπ.)