Η πρόσληψη της τροφής πραγματοποιείται συνήθως με εκούσιο άνοιγμα του στόματος και δάγκωμα της στερεής τροφής ή με αναρρόφηση υγρών. Η τροφή που έχει διασπαστεί σε μικρότερα τεμάχια είναι έτοιμη για κατάποση. Η γλώσσα σχηματίζει το βλωμό, ο οποίος προωθείται στο στοματοφάρυγγα, όπου ενεργοποιείται το κέντρο της κατάποσης και η τροφή προωθείται στον οισοφάγο. Στη συνέχεια, η τροφή με περισταλτικές κινήσεις, μεταφέρεται στο στόμαχο και μετατρέπεται σε χυμό.
Η βλάβη της λειτουργίας της κατάποσης, δυσκαταποσία, οφείλεται σε προσβολή των μυών που χρησιμοποιούνται για την κατάποση. Οι μύες προσβάλλονται με την ύπαρξη νευρομυϊκών νοσημάτων, όπως είναι η πολλαπλή σκλήρυνση, η πολυομυελίτιδα, η πολυμυοειδίτιδα, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, η σοβαρή εξασθένηση ή το εκτεταμένο χειρουργείο για καρκίνο της στοματικής κοιλότητας, του φάρυγγα ή της γλώσσας. Επιπλέον, η λειτουργία της κατάποσης προστατεύει τον αεραγωγό από εισροφήσεις τροφής και γαστρικού περιεχομένου. Έτσι, όταν οι μύες της κατάποσης εξασθενούν, αυξάνεται ο κίνδυνος της εισρόφησης αλλά και της μείωσης της θερμιδικής πρόσληψης.
Η υποστήριξη της θρέψης μπορεί να πραγματοποιηθεί με διαφορετικά είδη δίαιτας έτσι ώστε ο ασθενής να καλύψει τις διατροφικές του ανάγκες, παίρνοντας τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικά και τις απαιτούμενες θερμίδες, και να διατηρήσει σταθερό το σωματικό του βάρος.
Η κατάλληλες δίαιτες που μπορούν να καταναλωθούν από τους ασθενείς με δυσκαταποσία είναι οι παρακάτω:
- Υδρική δίαιτα
Η Υδρική δίαιτα διακρίνεται στη Διαυγή υγρή δίαιτα και στη Μη διαυγή-πλήρη υγρή δίαιτα.
1.α. Διαυγής υγρή δίαιτα: Αποτελείται από διαυγή υγρά και τρόφιμα όπως:
- ζωμούς (κρέατος ή λαχανικών)
- σουρωμένους χυμούς φρούτων
- αφεψήματα (τσάι, χαμομήλι)
- αναψυκτικά
- ζελέ
2.β. Μη διαυγής-πλήρης υγρή δίαιτα : Περιλαμβάνει τρόφιμα που είναι ρευστά ή ημίρρευστα σε θερμοκρασία δωματίου ή σώματος. Αυτά είναι:
- το γάλα
- το milkshake
- το γιαούρτι
- το παγωτό
- οι γρανίτες φρούτων
- Υγρή πολτοποιημένη δίαιτα
Περιλαμβάνει όλα τα τρόφιμα που έχουν λεπτόρρευστη υφή, δεν απαιτείται μάσηση και μπορούν να καταναλωθούν με κουτάλι ή με χοντρό καλαμάκι. Αυτά είναι:
- οι σούπες βελουτέ
- τα smoothies
- οι κρέμες
- το κουάκερ
- οι πουτίγκες
- η μους σοκολάτα
- Δίαιτα υφής πουρέ
Περιλαμβάνει τρόφιμα που είναι ελαφρώς αλεσμένα και δεν χρειάζονται μάσηση. Αυτή η μορφή δίαιτας δεν κρατά κάποιο σχήμα στο πιάτο και δεν μπορεί να καταναλωθεί με πιρούνι (λεπτής υφής δίαιτα πουρέ). Μια άλλη εκδοχή αυτής της δίαιτας είναι αυτή που διατηρεί το σχήμα της στο πιάτο και μπορεί να καταναλωθεί με πιρούνι (πυκνής υφής δίαιτα πουρέ). Εδώ περιλαμβάνονται τα τρόφιμα (κρέας, ψάρι, αβγά, ρύζι, πατάτες, ζυμαρικά, λαχανικά και φρούτα) που είναι αλεσμένα και ομογενοποιημένα.
Η υφή του γεύματος μπορεί να τροποποιηθεί και να γίνει πιο υδαρής με την προσθήκη ζωμού, βουτύρου, ελαιολάδου, σάλτσας ή dressing. Επιπλέον με την τροποποίηση της υφής του γεύματος, επιτυγχάνεται και η πρόσληψη περισσότερων θερμίδων.
Επομένως, η επιλογή του κατάλληλου τύπου δίαιτας, ανάλογα το πρόβλημα που υπάρχει, σε συνδυασμό με την κατανάλωση συχνών και μικρών γευμάτων θα παρέχει τη σωστή διατροφική προσέγγιση του ασθενούς.
Φωτεινή Τολιοπούλου
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Βιβλιογραφία
-Γιαννακούλια Μ., Καράτζη Κ., Κοντογιάννη Μ., Φάππα Ε. Εγχειρίδιο Κλινικής Διατροφής, Copyright ΣΕΑΒ, 2015.
– Damjanov Ivan. Παθοφυσιολογία. Επιστημονικές Εκδόσεις ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε, Copyright 2009.
-Hart N. Michael, Loeffler G. Agnes. Παθοφυσιολογία Νόσων. Εκδόσεις Π. Χ. ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ, Copyright 2014.
