- Η στοματική κοιλότητα αποτελεί το τμήμα εκείνο του ανθρώπινου σώματος που μας εξασφαλίζει
- τη λειτουργία της ομιλίας μέσω της οποίας δραστηριοποιούμαστε καθημερινά σε κοινωνικό, επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο
- τη λειτουργία της μάσησης και της κατάποσης μέσω των οποίων προσλαμβάνουμε και απολαμβάνουμε τα απαραίτητα για την ανάπτυξη και διατήρηση στη ζωή
- τη λειτουργία της αναπνοής συνδυαστικά με τη ρινική κοιλότητα και τέλος
- την έκφραση συναισθημάτων μέσω της δράσης του μεγάλου αριθμού των χειλέων και της γύρω περιοχής
- Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό το γεγονός ότι αφενός η στοματική υγεία είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της γενικής υγείας του ανθρώπου αφετέρου ότι υπάρχει μία άρρηκτη και αμφίδρομη σχέση μεταξύ τους
- Η διαταραχή της υγείας του στόματος μπορεί να επιδράσει στη συστηματική υγεία αλλά και αντίστροφα η διαταραχή της συστηματικής υγείας μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση παθολογικών ευρημάτων στη στοματική κοιλότητα
- Δεν είναι τυχαία, συνεπώς, η έκφραση ‘το στόμα είναι ο καθρέφτης της γενικής υγείας’ μιας και μπορεί έγκαιρα να φανερώσει την ύπαρξη κάποιας συστηματικής ασθένειας η οποία μπορεί να έχει ως πρώτη εκδήλωσή της την εμφάνιση παθολογιών στη στοματική κοιλότητα
- Από τον μεγάλο αριθμό των νοσημάτων που μπορούν να εμφανιστούν στη στοματική κοιλότητα θα αναφερθούμε επιλεκτικά σε κάποια συστηματικά νοσήματα τα οποία δίνουν εκδηλώσεις στη στοματογναθοπροσωπική περιοχή και είτε εμφανίζονται πιο συχνά στην καθημερινή κλινική πράξη είτε για την πρόγνωσή τους έχει μεγάλη σημασία η έγκαιρη διάγνωση τονίζοντας έτσι τον πολύ σημαντικό ρόλο του Οδοντιάτρου και του Στοματολόγου προς αυτή την κατεύθυνση.
Νόσος του Crohn
- Η νόσος του Crohn μαζί με την ελκώδη κολίτιδα αποτελούν τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου
- Οι εκδηλώσει στη στοματική κοιλότητα μπορεί να είναι:
- Διάχυτη διόγκωση των στοματικών ιστών
- Πληγές (εξελκώσεις) που μοιάζουν με άφθες
- Βαθιές πληγές (ελκώσεις)
- Συγχειλίτιδα
- Πυοστοματίτιδα
- Πτυχώσεις του βλεννογόνου (λιθόστρωτο)
α) Λοιμώξεις που οφείλονται σε ερπητοϊούς
- Πρωτοπαθής ερπητική ουλοστοματίτιδα
- Πολύ συχνή, οξεία λοίμωξη
- Ξεκινάει με γενικά συμπτώματα: πυρετός (37,5οC-40οC), αδυναμία και ρίγη
- Λίγες μέρες μετά: διάσπαρτες μικρές φυσαλίδες που σπάνε εύκολα και αφήνουν επώδυνες βλάβες (διαβρώσεις και εξελκώσεις), έντονη ουλίτιδα με ερυθρά, διογκωμένα και επώδυνα ούλα
- Δύσοσμη αναπνοή
- Δυσκολία σίτισης
- Συνυπάρχει λεμφαδενίτιδα με διογκωμένους και επώδυνους κατά την ψηλάφηση λεμφαδένες
- Έρπης Ζωστήρας του τρίδυμου νεύρου
- Υποτροπιάζουσα λοίμωξη σε άτομο που είχε νοσήσει από ανεμοβλογιά ή είχε εκτεθεί στον ιό με οποιοδήποτε τρόπο (εμβόλιο, κατά την κύηση μέσω της μητέρας)
- Πρόδρομα συμπτώματα στην περιοχή όπου πρόκειται να εκδηλωθεί: αίσθημα κνησμού, καύσου, αιμωδίας ακόμη και πονόδοντος
- 1-4 μέρες μετά: ερυθρότητα με φυσαλίδες που μπορεί να σπάνε, έντονος, διαπεραστικός πόνος, πιθανός πυρετός με ρίγη και αδυναμία
- Χαρακτηριστική είναι η εμφάνιση των βλαβών στη μία μόνο πλευρά του προσώπου/στόματος
- Σε άτομα άνω των 60 ετών είναι πιθανό μετά την ίαση να παραμείνει έντονος πόνος, η λεγόμενη μεταζωστηριακή νευραλγία
β) HIV λοίμωξη ή σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας
- Οφείλεται στον ιό της ανοσοανεπάρκειας του ανθρώπου (HIV)
- Αποτελεί μία χρόνια νόσο που προσβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα
- Η στοματογναθοπροσωπική περιοχή αποτελεί θέση εμφάνισης μιας πληθώρας βλαβών οι οποίες διακρίνονται σε:
- Βλάβες υψηλής υποψίας
- Καντιντίαση του βλεννογόνου του στόματος με τη μορφή α) οξείας ψευδομεμβρανώδους καντιντίασης, β) οξείας ερυθηματώδους καντιντίασης ή γ) συγχειλίτιδας
- Τριχωτή λευκοπλακία
- Νόσοι των ούλων και των περιοδοντικών ιστών όπως γραμμοειδές ερύθημα των ούλων, οξεία ελκονεκρωτική ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα
- Κακοήθη νεοπλάσματα όπως το σάρκωμα Kaposi και μη-Hodgkin λεμφώματα κυρίως Β-κυτταρικής αρχής
- Βλάβες μέσης υποψίας
- Βακτηριακές λοιμώξεις (φυματίωση)
- Ιογενείς λοιμώξεις (HSV, VZV, HPV)
- Ελκονεκρωτικές βλάβες
- Μελάγχρωση του βλεννογόνου του στόματος
- Θρομβοπενική πορφύρα
- Νόσοι των σιελογόνων αδένων (λεμφοεπιθηλιακές κύστεις, ξηροστομία)
- Άτυπες ελκώσεις
- Βλάβες χαμηλής υποψίας
- Βακτηριακές λοιμώξεις
- Ιογενείς λοιμώξεις (από κυτταρομεγαλοϊό, μολυσματική τέρμινθος
- Μυκητιάσεις
- Εξελκώσεις που μοιάζουν με άφθες
- Νευρολογικές εκδηλώσεις (νευραλγία του τριδύμου, πάρεση του προσωπικού νεύρου)’
επιχείλιος έρπητας
γ) Λοιμώξεις που οφείλονται σε βακτήρια
- Σύφιλη
- Συγκαταλέγεται στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
- Είναι πιο συχνή σε άτομα που εναλλάσσουν πολλούς συντρόφους χωρίς σεξουαλική προστασία
- Αυξάνει τον κίνδυνο το άτομο που πάσχει να εμφανίσει HIV λοίμωξη
- Στο στόμα είναι πιθανό να εμφανιστούν:
- Το συφιλιδικό έλκος με σύστοιχη λεμφαδενίτιδα
- Οι συφιλιδικές πλάκες οι οποίες είναι ανώδυνες πλάκες, φυσαλίδες, ελκώσεις σε οποιοδήποτε σημείο της στοματικής κοιλότητας, συνήθως στη γλώσσα και την υπερώα
Σιδηροπενική αναιμία
- Μπορεί να οφείλεται:
- Σε μακροχρόνια απώλεια μικρής ποσότητας αίματος (σε ασθενείς με αιμορροΐδες, με έλκος του δωδεκαδακτύλου ή στις γυναίκες λόγω της έμμηνου ρύσης)
- Σε μειωμένη απορρόφηση του σιδήρου (σε ασθενείς με κοιλιοκάκη ή με παθήσεις του εντέρου)
- Σε μειωμένη πρόσληψη του σιδήρου από τις τροφές
- Στη στοματική κοιλότητα εμφανίζονται:
- Ατροφική λεία γλώσσα
- Διάχυτη ερυθρότητα του βλεννογόνου
- Συγχειλίτιδα με ερυθρότητα, ατροφία και ραγάδες στις γωνίες του στόματος
Λευχαιμία
- Οι 4 κύριοι τύποι των λευχαιμιών είναι οι:
- Οξεία μυελογενής λευχαιμία
- Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία
- Χρόνια μυελογενής λευχαιμία
- Χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία
- Σε μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων οι οξείες λευχαιμίες παρουσιάζουν εκδηλώσεις στο στόμα. Συχνά, λοιπόν, ο οδοντίατρος είναι αυτός που θα εξετάσει πρώτος έναν ασθενή με λευχαιμία. Η κύρια διαφορά στην κλινική εικόνα μεταξύ οξέων και χρόνιων λευχαιμιών είναι η μικρότερη ένταση των εκδηλώσεων στις δεύτερες.
- Τα σημαντικότερα κλινικά ενδοστοματικά ευρήματα στις λευχαιμίες είναι:
- Διάσπαρτες βλάβες (εξελκώσεις/ελκώσεις) στο βλεννογόνο του στόματος
- Λοιμώξεις (καντιντίαση, ερπητικές λοιμώξεις, ελκονεκρωτική ουλίτιδα)
- Αιμορραγική διάθεση (ουλορραγίες, εκχυμώσεις στο βλεννογόνο)
- Υπερπλαστική ουλίτιδα (διογκωμένα ούλα, βαθιά ερυθρά έως κυανά που ματώνουν εύκολα)
- Όγκος κυρίως στα ούλα
Σακχαρώδης διαβήτης
- Οι μεταβολές που παρατηρούνται στη στοματική κοιλότητα λόγω ύπαρξης του σακχαρώδους διαβήτη αφορούν κυρίως την ποσότητα και την ποιότητα του σάλιου που εκκρίνεται. Οι κυριότερες είναι η ξηροστομία και η ευκολότερη εμφάνιση λοιμώξεων. Λόγω της ξηροστομίας:
- Ο βλεννογόνος είναι ατροφικός, ευερέθιστος και ερυθρός. Συχνά συνυπάρχει συγχειλίτιδα και αίσθημα καύσου
- Οι λοιμώξεις που εμφανίζονται είναι:
- Μυκητίαση του βλεννογόνου του στόματος (καντιντίαση)
- Σιαλαδενίτιδες (διόγκωση και επώδυνο αίσθημα στις παρωτίδες και στους υπογνάθιους σιελογόνους αδένες)
- Πολυτερηδονισμός λόγω της απουσίας της αντιμικροβιακής δράσης του σάλιου
- Φλεγμονή των περιοδοντικών ιστών. Ο μη ρυθμιζόμενος διαβήτης συμβάλλει στην εμφάνιση, την επιδείνωση ή την υποτροπή προϋπάρχουσας περιοδοντίτιδας
- Η ευαισθησία αυτή στην εμφάνιση λοιμώξεων επιβάλλει την κάλυψη του ασθενούς με αντιβιοτικά φάρμακα πριν την υλοποίηση οποιασδήποτε χειρουργικής επέμβασης όταν οι τιμές της γλυκόζης στο αίμα είναι μεγαλύτερες από 180mg/dl.
- Η νόσος προκαλεί επιβράδυνση της επούλωσης ενός τραύματος. Όταν ο οδοντίατρος λοιπόν προγραμματίζει την εξαγωγή κάποιου δοντιού ή κάποια χειρουργική επέμβαση πρέπει να έχει μεριμνήσει για την αιμόσταση
- Για να αποφευχθεί υπογλυκαιμική κρίση κατά τη διάρκεια της οδοντιατρικής πράξης συνιστάται η συνεδρία να πραγματοποιείται κατά τις πρωινές ώρες με τον ασθενή να έχει λάβει ένα ελαφρύ πρωινό καθώς και τα φάρμακά του
*Οι φωτογραφίες του άρθρου αντλήθηκαν από τα προσωπικά αρχεία της Οδοντιάτρου-Στοματολόγου Ματίνας Ζορμπά και του επίτιμου Καθηγητή Στοματολογίας Αλέξανδρου Κολοκοτρώνη
Η Ζορμπά Ματίνα ολοκλήρωσε τις πανεπιστημιακές σπουδές της στην Οδοντιατρική Σχολή του ΑΠΘ το 2007 όπου και απέκτησε τον τίτλο της Χειρουργού Οδοντιάτρου. Συνέχισε την εκπαίδευσή της παρακολουθώντας 3ετές πρόγραμμα εξειδίκευσης στο αντικείμενο της Στοματολογίας κατά τη διάρκεια του οποίου κατόπιν λήψης υποτροφίας μετέβη στη Μινεάπολη για να συμμετάσχει σε μετεκπαιδευτικό πρόγραμμα στο τμήμα Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Παθολογίας του Πανεπιστημίου της Μινεσότας. Σήμερα διατηρεί ιδιωτικό οδοντιατρικό και στοματολογικό ιατρείο στην πόλη της Κοζάνης και παράλληλα διεκπεραιώνει τη διδακτορική διατριβή της ως υποψήφια Διδάκτωρ Στοματολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής του ΑΠΘ. Έχει συμμετάσχει σε έναν μεγάλο αριθμό συνεδρίων είτε ως σύνεδρος είτε ως ομιλήτρια σε θέματα Στοματολογίας και φροντίζει για τη συνεχή επιμόρφωση και κατάρτισή της παρακολουθώντας επιστημονικά σεμινάρια και συνέδρια του κλάδου της και δημοσιεύοντας άρθρα σε διακεκριμένα επιστημονικά περιοδικά.
