Ο ογκολογικός ασθενής με την κατάλληλη διατροφή, κατά την περίοδο των αντινεοπλασματικών θεραπειών του, μπορεί να μειώσει τις παρενέργειες που προκαλούνται από αυτές και να οδηγηθεί στην καλύτερη πρόγνωση της νόσου αλλά και στην ποιότητα ζωής του. Οι πιο σημαντικές παρενέργειες που προκύπτουν είναι κυρίως η απώλεια όρεξης, ο γρήγορος κορεσμός, η αλλαγή της γεύσης, η ξηροστομία, η δυσφαγία/οδυνοφαγία, η ναυτία, ο έμετος και η δυσκοιλιότητα.
Όλα αυτά τα προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν και έτσι ο ασθενής να είναι σε θέση να ανταπεξέλθει, όσο το δυνατόν καλύτερα, διατροφικά, φαρμακευτικά αλλά και θεραπευτικά στη δύσκολη αυτή περίοδο που διανύει.
Αντιμετώπιση απώλεια όρεξης
- Καταναλώστε το φαγητό σας το χρονικό διάστημα της ημέρας κατά το οποίο έχετε μεγαλύτερη όρεξη.
- Σερβίρετε το φαγητό σε μικρές μερίδες.
- Καταναλώστε μικρά και συχνά γεύματα.
- Αποφύγετε την κατανάλωση των υγρών μαζί με τα γεύματα.
- Καταναλώστε υγρά ενδιάμεσα από τα γεύματα, που να είναι πλούσια σε ενέργεια και πρωτεΐνες π.χ. μιλκσέικ, γάλα, smoothies.
- Καταναλώστε τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια και πρωτεΐνες, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας π.χ. γιαούρτι, κρέμα, ρυζόγαλο, τυρί, πίτα, κέικ, τσουρέκι, κρέπα.
- Αν το αλκοόλ επιτρέπεται, κάποιο αλκοολούχο ποτό πριν το φαγητό ή κρασί με το φαγητό μπορεί να ενισχύσει την όρεξή σας.
- Αποφύγετε τις δυσάρεστες οσμές ή έκθεση στη μυρωδιά του φαγητού που μαγειρεύεται.
- Μια μικρή βόλτα πριν το γεύμα μπορεί να βοηθήσει την όρεξή σας.
Αντιμετώπιση γρήγορου κορεσμού
- Καταναλώστε μικρά και συχνά γεύματα πλούσια σε θερμίδες.
- Αποφύγετε να καταναλώνετε τα υγρά μαζί με τα γεύματα, προτιμήστε να τα καταναλώνετε, περίπου, μία ώρα πριν.
- Καταναλώστε υγρά πλούσια σε ενέργεια και πρωτεΐνες ενδιάμεσα των γευμάτων π.χ. μιλκσέικ, γάλα, smoothies (½ ποτήρι γάλα, 1 κουταλιά της σούπας μέλι, μισή μπανάνα, ½ αβοκάντο ).
- Αποφύγετε τα πολύ λιπαρά και τηγανιτά τρόφιμα.
- Μια μικρή βόλτα πριν το γεύμα μπορεί να δράσει ευεργετικά στην όρεξη.
Αντιμετώπιση αλλαγών στη γεύση (υπογευσία / αγευσία / δυσγευσία)
- Καταναλώστε τρόφιμα με έντονη γεύση.
- Χρησιμοποιήστε στα γεύματά σας:
- μυρωδικά και μπαχαρικά
- ενισχυτικά γεύσης ( σάλτσα, κρασί, μουστάρδα, ξύδι )
- ντρέσιγκ με έντονη γεύση στις σαλάτες (με βάση το λεμόνι και το ξύδι)
- Αποφύγετε να καταναλώνετε το φαγητό σε πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.
- Αν το κρέας έχει δυσάρεστη γεύση, αντικαταστήστε το με ψάρι, αυγό, τυρί και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα. Επιπλέον, το μαρινάρισμα του κρέατος, μειώνει τη δυσάρεστη γεύση.
- Ενδείκνυται το κρέας να είναι ψιλοκομμένο ή με τη μορφή κιμά στα γεύματα (ψιλοκομμένο κρέας σε σαλάτες ή σε σούπες και με τη μορφή κιμά σε γεμιστά, μακαρόνια με κιμά, κεφτεδάκια, γιουβαρλάκια, πίτες ).
- Ξεπλένετε το στόμα σας με σοδόνερο ή βουρτσίστε τα δόντια σας ή χρησιμοποιείστε στοματικό διάλυμα πριν το γεύμα.
- Σε ειδικά προβλήματα όπως:
- Πικρό στόμα: αποφύγετε τα τρόφιμα με σακχαρίνη.
- Μεταλλική γεύση: ξεπλύνετε το στόμα με λεμονάδα πριν το γεύμα, μη χρησιμοποιείτε γυάλινα ποτήρια και πιάτα, αλλά πλαστικά, χρησιμοποιείστε πλαστικά μαχαιροπήρουνα αντί για μεταλλικά.
- Γλυκιά γεύση: καταναλώστε λεμονάδα ή υγρά με πρόσμιξη σόδας ή ανθρακούχου μεταλλικού νερού. Προσθέστε πιπερόριζα, μοσχοκάρυδο και κανέλα σε επιδόρπια και κρέμες έτσι ώστε να μειωθεί το αίσθημα του γλυκού.
- Αερίστε καλά το χώρο όπου γίνεται η κατανάλωση του γεύματος και η θερμοκρασία του τροφίμου να είναι κρύα.
Αντιμετώπιση της ξηροστομίας
- Καταναλώστε 8–10 ποτήρια υγρών χωρίς καφεΐνη και ζάχαρη την ημέρα.
- Καταπίνετε, με μικρές γουλιές, νερό ή υγρά κατά τη διάρκεια του γεύματος.
- Προσθέστε σάλτσα, κρέμα γάλακτος, λάδι ή γάλα στα φαγητά.
- Αποφύγετε:
- σκληρά/ξηρά τρόφιμα (φρυγανιές, τοστ, μπισκότα, κράκερ, μπάρες δημητριακών, κριτσίνια, σκληρά κρέατα)
- τηγανιτά και ψητά
- καφεΐνη
- αλκοόλ
- κάπνισμα
- στοματικά διαλύματα με αλκοόλ
- Καταναλώστε:
- μαλακά ή πολτοποιημένα τρόφιμα
- χυμό λεμονιού
- σκληρές καραμέλες χωρίς ζάχαρη
- τσίχλα
- παγάκια χυμού φρούτων ή γιαουρτιού
Αντιμετώπιση δυσφαγίας/οδυνοφαγίας
- Καταναλώστε μικρά και συχνά γεύματα.
- Καταναλώστε τρόφιμα:
- ήπιας γεύσης (κουάκερ, κρεμώδεις σούπες, πουτίγκες, πουρέ πατάτας, γιαούρτι, smoothies, παγωτό, αυγά, ζυμαρικά, μιλκσέικς).
- πολτοποιημένα φαγητά.
- προσθέστε σάλτσα, dressing, ζωμό, βούτυρο ή ελαιόλαδο για να βελτιωθεί η υφή των τροφίμων (με μεγαλύτερη υδαρή μορφή).
- Καταναλώστε ροφήματα με το καλαμάκι, τοποθετώντας το μακριά από τις περιοχές που έχουν έλκη ή πονούν.
- Ξεπλένετε συχνά το στόματος σας με σοδόνερο.
- Αποφύγετε:
- τροφίμα που περιέχουν χυμό ντομάτας, ξύδι, τουρσί, εσπεριδοειδή ή άλλα όξινα τρόφιμα
- ερεθιστικά καρυκεύματα/μπαχαρικά (πιπέρι, τσίλι κ.λπ.)
- πολύ κρύα ή πολύ ζεστά τρόφιμα
- αλκοόλ
- καφεΐνη
- ροφημάτα με ανθρακικό
- καπνίσμα
- ξηρά, αφυδατωμένα και πολύ αλμυρά φαγητά/τροφίμα.
Περιορισμός εμέτου-ναυτίας
- Καταναλώστε μικρά και συχνά γεύματα (8-12).
- Αποφύγετε την ταυτόχρονη κατανάλωση υγρών με τα γεύματα.
- Τα υγρά να τα καταναλώνετε 1 ώρα πριν ή μετά το γεύμα, με μικρές γουλιές ή με το καλαμάκι.
- Μπορείτε να καταναλώσετε ανθρακούχα υγρά γιατί μειώνουν το αίσθημα ναυτίας.
- Καταναλώστε τρόφιμα που να είναι σε θερμοκρασία δωματίου.
- Προτιμείστε την κατανάλωση στεγνών τροφίμων, όπως φρυγανιές, κράκερς, ψημένο ψωμί, δημητριακά πρωινού, μακαρόνια, πατάτες, ρύζι.
- Αποφύγετε να παραβρίσκεστε σε χώρους που να συνυπάρχουν οι οσμές των γευμάτων.
- Περιορίστε ή αποφύγετε την κατανάλωση φαγητών που να είναι:
- λιπαρά
- τηγανητά
- πικάντικα
- υπερβολικά γλυκά ή αλμυρά
- με έντονη οσμή
- Αποφύγετε την κατανάλωση:
- λαχανικών με έντονη μυρωδιά (κρεμμύδι, σκόρδο, λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολο)
- καφέ
- τροφίμων με καρυκεύματα-μπαχαρικά
- πλήρους γάλακτος
- γλυκών ή αλμυρών τροφίμων
- Καταναλώστε το γεύμα σας σε ένα ήρεμο περιβάλλον, με καλό μάσημα της τροφής, με βαθιές αναπνοές και κατάποση σε περίπτωση ναυτίας.
- Καταναλώστε τα γεύματά σας τις ώρες της ημέρας κατά τις οποίες το αίσθημα της ναυτίας είναι μικρότερο.
- Αποφύγετε την κατάκλιση αμέσως μετά το γεύμα.
- Καταναλώστε το φαγητό σας σε καλά αεριζόμενους χώρους.
- Το περπάτημα πριν το φαγητό δρα ευεργετικά.
Αντιμετώπιση δυσκοιλιότητας
- Αυξήστε την κατανάλωσης νερού-υγρών σε 8-10 ποτήρια την ημέρα.
- Καταναλώστε:
- πρωινό γεύμα ( χυλό βρώμης με δαμάσκηνα και σταφίδες, δημητριακά ολικής άλεσης, μούσλι )
- προϊόντα ολικής άλεσης (ψωμί, δημητριακά και ζυμαρικά)
- τουλάχιστον 3-4 φρούτα και 2 φλιτζάνια λαχανικών την ημέρα.
- δαμάσκηνα, σύκα, τάμαριν, φράουλες, σπανάκι, παντζάρια, λάχανο, σέννα, φιστίκια, μέλι, σοκολάτα και τσάι
- Ασκηθείτε καθημερινά (π.χ. περπάτημα, ποδήλατο).
- Ροφήματα που βοηθούν:
- Ζεστό νερό (1 ποτήρι) με λεμόνι και 1 κουταλάκι του γλυκού μέλι, πρωί και βράδυ.
- Ζεστός χυμός δαμάσκηνου, χωρίς ζάχαρη, 1-2 φορές την ημέρα (1-2 ποτήρια).
- Ρόφημα με ήπια καθαρτική δράση:
Υλικά : 3 μέρη πίτουρο σιταριού ή αλεσμένο λιναρόσπορο,
2 μέρη χυμό μήλο
1 μέρος χυμό δαμάσκηνο.
Χρήση : Καταναλώστε 3 κουταλιές της σούπας ημερησίως.
Οδηγίες κατά τη λήψη κορτιζόνης
- Αποφύγετε την κατανάλωση αλατιού και τα εξής τρόφιμα:
- αλμυρά σνακ (πατατάκια, κράκερς, ποπ-κορν, γαριδάκια)
- αλατισμένους ξηρούς καρπούς
- τυριά (εξαιρούνται το ανθότυρο, η μοτσαρέλα, το cottage)
- αλλαντικά
- ελιές
- παστά
- λουκάνικα
- Αποφύγετε την κατανάλωση ζάχαρης, φρουκτόζης και μελιού καθώς και τα τρόφιμα που περιέχονται σε αυτά:
- γλυκά
- μαρμελάδα
- μπάρες
- παστέλι
- σοκολάτα
- αναψυκτικά
- λικέρ και γλυκά ποτά
Φωτεινή Τολιοπούλου
Η Φωτεινή Τολιοπούλου είναι Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, απόφοιτη του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Ασχολείται ιδιωτικά με την Κλινική Διατροφή, το Εξατομικευμένο Διαιτολόγιο διαχείρισης σωματικού βάρους και το Health and beauty coaching. Είναι αρθρογράφος στη στήλη Διατροφή-Ευ ζην, του Sociall.gr παρέχοντας διατροφική ενημέρωση και συμβουλευτική.
Επίσης, ασχολείται με την υγιεινή και δημιουργική κουζίνα, δημιουργώντας πρωτότυπες και υγιεινές συνταγές, παρέχοντας τη διατροφική τους ανάλυση. Το ενδιαφέρον της για τη γαστρονομία και το ευ ζην την οδήγησαν στην ενασχόλησή της με τη δημιουργία εύκολων και εύγεστων συνταγών. Στόχος της είναι η επίτευξη μιας υγιεινής διατροφής, η οποία να αποτελεί μια ευχάριστη διαδικασία, συντελώντας στην διαμόρφωση μιας ποιοτικής ζωής και στην απόκτηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.
Παρέχει δωρεάν, διατροφική υποστήριξη και συμβουλευτική σε γυναίκες που έχουν νοσήσει, ή νοσούν από καρκίνο του μαστού, θέλοντας να προωθήσει το μήνυμα ότι το υγιές σωματικό βάρος δρα προστατευτικά απέναντι στη νόσο.
Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της στο e-mail: ftoliopoulou@gmail.com
