Μπορεί να μην μπορούμε να ελέγξουμε στο 100% αν ο καρκίνος θα μας χτυπήσει την πόρτα μπορούμε όμως να ελέγξουμε τις συνήθειες μας προκειμένου να μειώσουμε τις πιθανότητες εμφάνισης 😊
Οκτώβριος: Μήνας ενημέρωσης για τον προληπτικό έλεγχο για τον καρκίνο του μαστού… τι πρέπει να γνωρίζω;
Η διαδικασία παρακολούθησης για τον εντοπισμό πιθανού όγκου και της ασθένειας του καρκίνου φαίνεται να διαφέρει μεταξύ διαφορετικής κουλτούρας αλλά και χρονικών περιόδων. Για την ασθένεια του καρκίνου υπάρχουν δυο προσεγγίσεις σχετικά με την διαδικασία παρακολούθησης: η πρώτη αφορά την αποτροπή εμφάνισης της ασθένειας μέσω της εύρεσης και αφαίρεσης δυνητικών κακοηθών όγκων και η δεύτερη αφορά την πρώιμη ανίχνευση όπου ο στόχος είναι η θεραπεία σε ένα πρώιμο στάδιο της ασθένειας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το 1968, πρότεινε 10 σημαντικές αρχές, οι οποίες πρέπει να πληρούνται πριν τις διαδικασίες προληπτικού ελέγχου (screening). Κάποιες από αυτές αφορούν το βιολογικό κομμάτι (ανάπτυξη) του καρκίνου.
- Η κατάσταση για την οποία πρέπει να γίνει ο έλεγχος (screening) θα πρέπει να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα υγείας
2. Θα πρέπει να υπάρχει αποδεκτή θεραπεία για τα άτομα με αναγνωρισμένη ασθένεια
3. Εγκαταστάσεις για διάγνωση και θεραπεία θα πρέπει αν είναι διαθέσιμες
4. Θα πρέπει να υπάρχει ένα αναγνωρίσιμο λανθάνον ή πρώιμο συμπτωματικό στάδιο
5. Θα πρέπει να υπάρχει ένα κατάλληλο διαγνωστικό τεστ ή διαδικασία
6. Το τεστ (τύπος ελέγχου) θα πρέπει να είναι αποδεκτό από τον πληθυσμό
7. Το ιστορικό της κατάστασης, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης την από λανθάνουσα σε ξεκάθαρη ασθένεια, θα πρέπει να κατανοείται επαρκώς
8. Θα πρέπει να υπάρχει μια συμφωνημένη πολιτική για τη θεραπεία
9. Το κόστος των ευρημάτων (συμπεριλαμβανομένης της διάγνωσης και της θεραπείας) θα πρέπει να βρίσκεται σε ισορροπία με τις ενδεχόμενες δαπάνες για την ιατρική περίθαλψη συνολικά
10. Το εύρημα της κάθε περίπτωσης πρέπει να αποτελεί μια συνεχή διαδικασία και όχι ένα σχέδιο «μια για πάντα»
Πότε ξεκίνησε η κινητοποίηση παρακολούθησης για πιθανά σημάδια και συμπτώματα;
Στις Ηνωμένες Πολιτείες στις αρχές του 20ου αιώνα υπήρξε ένα κύμα από καμπάνιες που σκοπό είχαν να κινητοποιήσουν τους ανθρώπους να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια προκειμένου να εντοπίσουν πιθανά σημάδια και συμπτώματα της ασθένειας του καρκίνου. Είναι πολύ ενδιαφέρον ωστόσο ότι καμία από αυτές τις καμπάνιες δεν κατάφερε να επηρεάσει το ποσοστό θνησιμότητας από τον καρκίνο του μαστού. Το 1963 στη Νέα Υόρκη πραγματοποιήθηκε η πρώτη δοκιμή μαστογραφίας και μετά από αυτήν την πρώτη προσπάθεια πολλές δοκιμές επακολούθησαν πριν ακόμη τη δοκιμή της σύγχρονης μεθόδου χημειοθεραπείας. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη συζήτηση γύρω από το θέμα της μαστογραφίας, η οποία πρωτοξεκίνησε το 2000 μετά από μια ανασκόπηση που πραγματοποιήθηκε και έδειξε πως η επίδραση της μαστογραφίας είναι μικρή. Η συζήτηση που υπήρχε και υπάρχει δεν είναι μόνο για τα σημαντικά οφέλη της μαστογραφίας αλλά για τους κινδύνους που μπορεί να κρύβονται πίσω από αυτή. Την τελευταία χρόνια έχει προκύψει το θέμα «της υπερβολικής παροχής διάγνωσης – υπερδιάγνωσης» καρκίνου του μαστού. Πολλές φορές φαίνεται να δίνεται σε υπερβολικό βαθμό η διάγνωση ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάτι απειλητικό για τη ζωή με αποτέλεσμα γυναίκες να υποβάλλονται σε μαστογραφίες και επίπονες ιατρικές διαδικασίες χωρίς κανέναν απολύτως λόγο και να βιώνουν αρνητικές εμπειρίες.
Στατιστικά σχετικά με την τακτικό προληπτικό έλεγχο
Δυστυχώς, φαίνεται πως ο στόχος που υπάρχει έτσι ώστε τουλάχιστον το 75% των γυναικών να προβαίνει σε τακτικό προληπτικό έλεγχο δεν επιτυγχάνεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Η Αυστρία το 1974 ήταν η πρώτη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που πραγματοποίησε πρόγραμμα παρακολούθησης (screening) για τον καρκίνο του μαστού. Η Βουλγαρία μέχρι τουλάχιστον το 2014 δεν προσέφερε κάποιο πρόγραμμα από το κράτος ενώ η Κύπρος καθιέρωσε το πρώτο πιλοτικό της πρόγραμμα το 2003 στην Νικόσια και το 2006 επεκτάθηκε σε όλη τη χώρα. Το Υπουργείο Υγείας της Κύπρου στην επίσημη σελίδα του στο διαδίκτυο παρέχει όλες τις χρήσιμες και απαραίτητες πληροφορίες που χρειάζεται να γνωρίζει κάποιος σχετικά με την νέα μορφή ψηφιακής μαστογραφίας. Στην Ελλάδα όμως τι συμβαίνει; η Ελλάδα φαίνεται να έχει το χαμηλότερο ποσοστό εμφάνισης του καρκίνου του μαστού στην Ευρωπαϊκή Ένωση με αυξανόμενο ωστόσο ποσοστό θνησιμότητας. Συγκριτικά με άλλες χώρες η Ελλάδα και η Κύπρος φαίνεται να έχουν τον μεγαλύτερο διαθέσιμο εξοπλισμό για την πραγματοποίηση του ελέγχου (ίσως αυτό να οφείλεται και στην μικρή έκταση των χωρών σε σύγκριση με άλλες), ωστόσο δεν υπάρχουν ακριβή και πρόσφατα στοιχεία σχετικά με τα ποσοστά των γυναικών που υποβάλλονται στον προληπτικό έλεγχο για την Ελλάδα ενώ η Κύπρος φαίνεται να σημειώνει πολύ χαμηλά ποσοστά, κάτω του 40%. Παράδειγμα προς μίμηση αποτελούν η Πορτογαλία και η Φινλανδία όπου το ποσοστό ξεπερνά το 80%.
Κάθε πότε πρέπει να γίνεται ο έλεγχος;
Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία έχει δημοσιεύσει κάποιες συγκεκριμένες οδηγίες σχετικά με τον προληπτικό έλεγχο για τον καρκίνο του μαστού.
- Οι γυναίκες ηλικίας μεταξύ 40 και 44 θα ήταν καλό αν και οι ίδιες το επιθυμούν να ξεκινήσουν ετήσιο προληπτικό έλεγχο με μαστογραφία (x-ray).
2. Οι γυναίκες ηλικίας μεταξύ 45 και 54 είναι καλό να κάνουν μαστογραφία κάθε χρόνο.
3. Οι γυναίκες ηλικίας 55 και άνω είναι καλό είτε να συνεχίσουν την ετήσια μαστογραφία είτε να την κάνουν ανά 2 χρόνια.
4. Για όσο χρονικό διάστημα η γενική κατάσταση της υγείας μιας γυναίκας είναι καλή αλλά και το προσδόκιμο επιβίωσης εκτιμάται πως μπορεί να φτάσει τα 10 χρόνια ή και περισσότερο ο έλεγχος είναι καλό να συνεχίζεται.
5. Κάθε γυναίκα θα πρέπει να γνωρίζει τα οφέλη, τους περιορισμούς αλλά και τους κινδύνους που συνοδεύουν την διαδικασία της μαστογραφίας.
Ποια είναι τα υπέρ και τα κατά;
Υπέρ:
Ø Έγκαιρη ανίχνευση όγκου
Ø Μείωση αριθμού θανάτων από καρκίνο του μαστού
Ø Μείωση αριθμού θανάτων γενικότερα
Κατά:
Ø Ψευδώς θετική ένδειξη – περίπτωση όπου δίνεται η διάγνωση ενώ στην πραγματικότητα το άτομο δεν έχει καρκίνο με αποτέλεσμα να υπόκειται σε επιπλέον επίπονες και επαναλαμβανόμενες ιατρικές εξετάσεις
Ø Ψευδώς αρνητική ένδειξη – περίπτωση όπου το τεστ δείχνει πως δεν υπάρχει καρκίνος ενώ στην πραγματικότητα υπάρχει με αποτέλεσμα να μην δοθεί η πρέπουσα προσοχή με κίνδυνο εξάπλωσης της ασθένειας
Ø Μη ξεκάθαρη ένδειξη – περίπτωση που το τεστ δεν δίνει μια ξεκάθαρη εικόνα εάν υπάρχει καρκίνος ή όχι με αποτέλεσμα να εντείνεται το άγχος και το άτομο να υποβάλλεται σε περισσότερες ιατρικές εξετάσεις
Ø Έντονο άγχος – η αναμονή των αποτελεσμάτων προκαλεί έντονο άγχος ενώ σε περίπτωση καθυστέρησης των αποτελεσμάτων το άγχος μπορεί να κορυφωθεί και να εκδηλωθεί με διάφορες μορφές στο σώμα (ψυχοσωματικά συμπτώματα)
Ø Δύσκολη και επίπονη διαδικασία – από μόνη της η διαδικασία του προληπτικού ελέγχου και συγκεκριμένα της μαστογραφίας μπορεί να είναι επίπονη αν και πλέον υπάρχει η ψηφιακή η οποία δεν προκαλεί τον πόνο που προκαλούσε η κλασσική προηγούμενη μέθοδος. Και πάλι ωστόσο πρόκειται για μια ιατρική εξέταση που μπορεί να πυροδοτήσει το αίσθημα της ντροπής και της μη άβολης έκθεσης για τη γυναίκα η οποία θα πρέπει να παραμείνει χωρίς ρούχα στο επάνω μέρος του σώματος για κάποιο χρονικό διάστημα.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να διαβάσετε τα ακόλουθα άρθρα:
Løberg, M., Lousdal, M. L., Bretthauer, M., & Kalager, M. (2015). Benefits and harms of mammography screening. Breast Cancer Research, 17(1), 1.
Altobelli, E., & Lattanzi, A. (2014). Breast cancer in European Union: an update of screening programmes as of March 2014. International journal of oncology, 45(5), 1785-1792.
StatistisExplained: https://ec.europa.eu/…/statisti…/index.php/Cancer_statistics
French, Vedhara, Kaptein & Weinman (2010) Health Psychology (2nd Ed). Blackwell Publishing Ltd.
Τηλ: 6906928843
Email: pinelopi.melidou@gmail.com
Facebook: https://www.facebook.com/melidoupinelopi
Η Πηνελόπη Μελίδου γεννήθηκε το 1994 στην πόλη της Πτολεμαΐδας. Το 2012 εισήχθη στο Τμήμα Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κατά την διάρκεια των προπτυχιακών σπουδών της εργάστηκε εθελοντικά στη ΜΕΡΙΜΝΑ (μη κερδοσκοπική εταιρία με κύριο σκοπό τη φροντίδα παιδιών και οικογενειών που αντιμετωπίζουν μια σοβαρή αρρώστια, μια απώλεια ή το θάνατο), στο Χαμόγελο του παιδιού, στους Φίλους της ΜΕΡΙΜΝΑΣ και στον Σ.Ο.Ψ.Υ Θεσσαλονίκης.
Στο τελευταίο έτος των σπουδών της έκανε την πρακτική της άσκηση στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Βορειοδυτικού Τομέα Θεσσαλονίκης και εκπόνησε την πτυχιακή της εργασίας με θέμα «Κοινωνικές Αναπαραστάσεις του καρκίνου: σύγκριση ….».
Τον Ιούλιο του 2017 αποφοίτησε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους μετακόμισε στην Σκωτία προκειμένου να ξεκινήσει τις μεταπτυχιακές της σπουδές επάνω στον κλάδο της Ψυχολογίας της Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Aberdeen (University of Aberdeen). Στη διάρκεια του μεταπτυχιακού της εκπόνησε πολλές εργασίες σχετικές με την ασθένεια του καρκίνου (ψυχολογική υποστήριξη και η επίδραση του στον καρκίνο του μαστού – βιολογικό επίπεδο, άσκηση και καρκίνος, κατανάλωση νερού και καρκίνος, στρες και καρκίνος) ενώ η μεταπτυχιακή της εργασία ήταν επάνω στον ευεργετικό ρόλο που διαδραματίζει η άσκηση πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος της θεραπείας για τον καρκίνο σε άτομα ηλικίας 16-25.
Επιπλέον, στα πλαίσια της μεταπτυχιακή της εργασίας έκανε την πρακτική της σε έναν από τους μεγαλύτερους οργανισμούς υποστήριξης ατόμων με καρκίνο της Μ.Βρετανίας «Macmilan Cancer Support”, ενώ συνεργάστηκε και με το «Maggie’s Aberdeen (οργανισμός υποστήριξης ατόμων με καρκίνο). Επιπλέον, είναι πιστοποιημένη Health Coach από το σύστημα υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου. Τον Ιούλιο του 2018 τελείωσε το μεταπτυχιακό της και επέστρεψε στην Πτολεμαΐδα όπου διατηρεί και το ιδιωτικό της γραφείο, ενώ παράλληλα είναι υπεύθυνη ψυχολόγος στον σύλλογο Καρκινοπαθών Εορδαίας και Health Coach στο Personal Athletic Centre. Πραγματοποιεί συνεδρίες μέσω skype.
