Οι καρκίνοι της στοματικής κοιλότητας ανήκουν στην κατηγορία των καρκίνων της κεφαλής και του τραχήλου. Από το σύνολο των καρκίνων αυτής της κατηγορίας, ο καρκίνος του στόματος αποτελεί το 85%. Ο καρκίνος του εγκεφάλου αποτελεί ξεχωριστή κατηγορία και δεν συμπεριλαμβάνεται στην κατηγορία των καρκίνων της κεφαλής και του τραχήλου.
Ο καρκίνος της κεφαλής και του τραχήλου, δυστυχώς, διαγιγνώσκετε σχετικά συχνά και οι πιο κοινοί καρκίνοι του στόματος περιλαμβάνουν τον επιφανειακό ιστό (επιθήλιο) του στόματος και του φάρυγγα. Το ποσοστό θνησιμότητας σχετιζόμενο με τον καρκίνο είναι σχετικά υψηλό, όχι επειδή είναι δύσκολο να ανακαλυφτεί ή να διαγνωστεί, αλλά κυρίως επειδή συνήθως ανακαλύπτεται η ύπαρξη του σε προχωρημένο στάδιο.
Συχνά οι καρκίνοι του στόματος εντοπίζονται όταν έχουν ήδη κάνει μετάσταση σε άλλη περιοχή του σώματος και συνήθως στους τραχηλικούς λεμφαδένες. Η πρόγνωση σε αυτό το στάδιο είναι σημαντικά χειρότερη απ’ότι όταν ανακαλύπτεται ο πρωτογενής όγκος σε εντοπισμένη ενδοστοματική περιοχή. Εκτός από τη μετάσταση, σε αυτά τα μεταγενέστερα στάδια, ο πρωτογενής όγκος έχει και χρόνο να εισβάλει βαθιά στις τοπικές δομές, με αποτέλεσμα την ακόμη πιο δύσκολη αντιμετώπιση του.
Το φύλο, η ηλικία, η υπεριώδης ακτινοβολία, η χρήση καπνού, η κατανάλωση αλκοόλ, ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων(HPV), κ.α., αποτελούν μερικούς από αυτούς.
Υπάρχει όμως κληρονομική προδιάθεση στην εμφάνιση καρκίνου του στόματος;
Στους κινδύνους εμφάνισης καρκίνου ανήκει και η γενετική προδιάθεση. Ένα άτομο με κληρονομική προδιάθεση για καρκίνο είναι ένα άτομο με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου λόγω κληρονομικών γονιδίων. Αυτά τα κληρονομικά γονίδια καθιστούν τα κύτταρα του σώματος πιο ευαίσθητα σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως την ηλιακή ακτινοβολία και την χρήση καπνού, και επομένως αλλάζουν τα φυσιολογικά κύτταρα του σώματος σε καρκινικά κύτταρα .
Επιπρόσθετα, ορισμένες κληρονομικές γενετικές μεταλλάξεις, που προκαλούν διαφορετικά σύνδρομα στο σώμα, φέρουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του στόματος και του στοματοφάρυγγα, όπως η αναιμία Fanconi και η συγγενής δυσκεράτωση.
Η αναιμία Fanconi, είναι μια κληρονομική διαταραχή της επιδιόρθωσης του DNA, που χαρακτηρίζεται από προοδευτική πανκυτταροπενία με ανεπάρκεια του μυελού των οστών, ποικίλες συγγενείς ανωμαλίες και προδιάθεση στην ανάπτυξη αιματολογικών ή συμπαγών όγκων. Τα προβλήματα μπορεί να ξεκινήσουν από μικρή ηλικία και συχνά οδηγούν σε λευχαιμία ή απλαστική αναιμία. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του στόματος μεταξύ των ανθρώπων με αναιμία Fanconi είναι έως και 500 φορές υψηλότερος από ό, τι μεταξύ του γενικού πληθυσμού.
Η Συγγενής Δυσκεράτωση, είναι μια σπάνια, κληρονομική ασθένεια που προκαλεί πτώση των βλαστικών κυττάρων, οδηγώντας σε σημαντικά προβλήματα, όπως βλάβη του μυελού των οστών, πνευμονική ίνωση, δυσκεράτωση του δέρματος και εντερική ατροφία και φλεγμονή. Αυτό το γενετικά συνδεδεμένο σύνδρομο που δύναται να προκαλέσει απλαστική αναιμία, συνεπάγεται πολύ υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο στόμα και στο λαιμό σε νεαρή ηλικία.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν διάφορες έρευνες σε ασθενείς με καρκίνο του στόματος , που αποκαλύπτουν ότι ο καρκίνος αυτός τείνει να ‘συσσωρεύεται΄ σε οικογένειες. Όπως και άλλοι οικογενειακοί καρκίνοι, ένα οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του στόματος συσχετίζεται με εμφάνιση της νόσου σε νεαρή ηλικία, ενώ επηρεάζονται ακόμη και μέλη της οικογένειας χωρίς συνήθειες όπως το κάπνισμα ή η κατανάλωση αλκοόλ . Αυτές οι παρατηρήσεις οδηγούν στην πιθανή κληρονομικότητα ενός ύποπτου γονιδίου υπεύθυνου στην εμφάνιση του καρκίνου του στόματος.
Σημαντικό εργαλείο αποτελεί η βάση δεδομένων γονιδίων για τον καρκίνο του στόματος (OrCGDB), που αναπτύχθηκε για να παρέχει στην βιοϊατρική κοινότητα εύκολη πρόσβαση στις πιο πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με τα γονίδια που εμπλέκονται με τον καρκίνο του στόματος. Αυτή η βάση δεδομένων γονιδίων αποτελείται από μια συλλογή γεγονότων για ένα δεδομένο γονίδιο που οργανώνονται ανά θέμα και μέχρι σήμερα έχουν αναγνωριστεί αρκετά γονίδια σχετιζόμενα με την εμφάνιση καρκίνου του στόματος. Ο αριθμός των γονιδίων που έχουν αναγνωριστεί, θα πρέπει να θεωρείται ως ‘τρέχουσα στιγμιαία εικόνα’ , καθώς περισσότερα γονίδια θα αναγνωριστούν ως σημαντικά για τον καρκίνο του στόματος στο μέλλον .
——————————————————————————————————————————————-
Όμηρος Ι. Παπαθανασίου
Ο Όμηρος Ι. Παπαθανασίου γεννήθηκε στην Πτολεμαΐδα το 1983. Σπούδασε στην Οδοντιατρική Σχολή του Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (AUTH) από όπου αποφοίτησε το 2010 και συνέχισε την εκπαίδευση του στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει εργαστεί ως Χειρουργός Οδοντίατρος (DDS) σε Οδοντιατρική κλινική του Νιούκασλ (Newcastle Dental Care, Newcastle upon Tyne, United Kingdom) και του Σαουθάμπτον (Tooth Booth, Southampton, United Kingdom) παράλληλα με την μετεκπαίδευση του. Από το 2013 ζει και εργάζεται στην Πτολεμαΐδα, όπου διατηρεί Ιδιωτικό Οδοντιατρείο.
