Η συνηθισμένη αντίδραση του ατόμου που θα διαγνωστεί από μια χρόνια ασθένεια όπως είναι ο καρκίνος, είναι η είσοδός του σε μια στρεσογόνο συνθήκη λόγο της μεγάλης απειλής που αντιλαμβάνεται ότι έχει να αντιμετωπίσει στη ζωή του, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον.
Επακόλουθο της στρεσογόνου αυτής συνθήκης είναι η εμπειρία της κρίσης. Το άτομο βρίσκεται σε κρίση κάτι που είναι αποτέλεσμα περισσότερο των ερμηνειών που το ίδιο κάνει για το γεγονός της ασθένειας την οποία πλέον καλείται να διαχειριστεί, για τις καταστάσεις στις οποίες πλέον εκτίθεται, για τα προβλήματα που πιστεύει ότι αναδύονται και καλείται να επιλύσει.
Η κρίση επομένως που βιώνει ένα άτομο με καρκίνο είναι αποτέλεσμα της ερμηνείας που το ίδιο θα δώσει στα παραπάνω θέματα και τα οποία την δεδομένη χρονική περίοδο απαιτούν μεγάλα αποθέματα αμυντικών μηχανισμών και γνωστικών πόρων.
Το σημαντικότερο για κάποιον που βρίσκεται σε κρίση είναι να βιώσει όλα τα επίπεδα και να «δει» όλες τις πλευρές της κρίσης. Μόνο με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατό να βγει από την κρίση και να κάνει τον εαυτό του περισσότερο αποτελεσματικό σε μελλοντικές εφόδους της.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του ατόμου σε κατάσταση κρίσης είναι κυρίως:
- το υπερβολικό άγχος,
- η αδυναμία του για μια οργανωμένη αντιμετώπιση των θεμάτων που προκύπτουν λόγο εμφάνισης του στρεσογόνου παράγοντα, όπως είναι για παράδειγμα η διάγνωση και η ανακοίνωση της νόσου του καρκίνου,
- η εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων ή οργανικών διαταραχών, και
- πολύ συχνά ένα αίσθημα μοναξιάς του ατόμου απέναντι στο τεράστιο γεγονός που πιστεύει ότι καλείται να αντιμετωπίσει μόνο του.
Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμος ένας διαχωρισμός των εννοιών της «κρίσης» και του «στρες». Η διαφορά τους έγκειται τόσο στην ερμηνεία που δίνει το άτομο για ένα γεγονός, όσο και στις πεποιθήσεις του για τα εφόδια και τις στρατηγικές άμυνας που διαθέτει και που κρίνει αναγκαία για μπορέσει να σταθεί αλώβητο μπροστά στις αλλαγές που επιφέρει η εμφάνιση του γεγονότος αυτού. Έτσι στην κρίση το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως ανίκανο να διαχειριστεί την κατάσταση με «εφόδια» που ήδη διαθέτει ως προσωπικότητα και που είχε χρησιμοποιήσει και στο παρελθόν.
Η παρέμβαση στην κρίση συνήθως έχει ως πρωταρχικό στόχο την άμεση μείωση του όγκου του άγχους που βιώνει το άτομο και την προστασία του από επιπλέον αγχωτικούς παράγοντες. Η μείωση του άγχους μπορεί να συντελεστεί με την αναγνώριση των παραγόντων που συνέλαβαν στην κρίση, την ενίσχυση της ψυχικής υγείας του ατόμου με επιπλέον παροχή έγκυρης πληροφόρησης και ενημέρωσης γύρω από την ασθένεια, του καρκίνου για παράδειγμα, την άμεση ηθική και πρακτική υποστήριξή του.
Το άτομο με την βοήθεια του περίγυρού του (άμεσο συγγενικό περιβάλλον, επαγγελματίες υγείας και ψυχικής υγείας κτλ) θα πρέπει να θωρακίσει την ψυχική του υγεία και να αναλάβει δράση ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της νέας πραγματικότητας ενώ ταυτόχρονα να δημιουργήσει το έδαφος πάνω στο οποίο θα είναι ικανό να σταθεί ακέραιο μπροστά στην ανάδυση μελλοντικών «άγνωστων» συνθηκών, ικανών να διαταράξουν τις ισορροπίες που έχει κατακτήσει.
——————————————————————————————————————————————-
Αθηνά Δημητριάδου
Απόφοιτος του τμήματος ψυχολογίας Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος οργανωτικής και οικονομικής ψυχολογίας. Ειδίκευση στην ομαδική μέθοδο ανάπτυξης της προσωπικότητας – Μορενικό Ψυχόδραμα. Εστίαση επιστημονικού ενδιαφέροντος η μελέτη της συνύπαρξης σώματος και συνείδησης.
Ιδιοκτήτρια ψυχοδραματικού κέντρου αυθορμητισμού και ανάπτυξης «Finding OneSelf» στην Πτολεμαΐδα.
