Αφού ο ογκολόγος σας ανακοινώσει ότι πρέπει να υποβληθείτε σε χημειοθεραπεία είναι αναμενόμενο να έχετε πολλές απορίες. Οι περισσότεροι, ανησυχούν για το εάν θα παρουσιάσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, ποιες θα είναι αυτές και από τη στιγμή που θα εμφανιστούν, θέλουν να γνωρίζουν πώς θα τις αντιμετωπίσουν.
Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι δε θα εμφανίσουν όλοι οι ασθενείς όλες τις παρενέργειες ενός φαρμάκου. Αν και οι παρενέργειες που αναφέρονται στα ενημερωτικά φυλλάδια των φαρμάκων είναι πολλές και σοβαρές, οι ογκολόγοι γνωρίζουν ποιες από αυτές είναι πιθανό να παρουσιαστούν, σε ποια συχνότητα, με ποια ένταση και ποιες όχι, αν και κανένας δεν είναι σε θέση να τις προβλέψει με μεγάλη ακρίβεια.
Το εάν και σε πιο βαθμό θα εμφανιστεί μια συγκεκριμένη παρενέργεια, εξαρτάται από το είδος της χημειοθεραπείας, τη συνολική δόση των φαρμάκων που θα χορηγηθούν και τη γενική κατάσταση της υγείας σας. Εσείς, μην ξεχνάτε να ρωτάτε πάντα τον ογκολόγο σας ποιές είναι οι αναμενόμενες παρενέργειες, τη διάρκεια τους, την αναμενόμενη βαρύτητα τους, το πώς θα τις αντιμετωπίσετε και το πότε θα πρέπει να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια.
Τι προκαλεί τις ανεπιθύμητες ενέργειες;
Καθώς τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται, διαιρούνται και πολλαπλασιάζονται ταχύτατα, τα αντικαρκινικά φάρμακα λειτουργούν στοχεύοντας τα ταχέως αναπτυσσόμενα
κύτταρα. Παράλληλα όμως, υπάρχουν και φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού με ανάλογη συμπεριφορά. Άρα τα αντικαρκινικά φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν και αυτά.
Τα ταχέως πολλαπλασιαζόμενα φυσιολογικά κύτταρα που συνήθως βλάπτονται είναι τα κύτταρα του αίματος, που σχηματίζονται στο μυελό των οστών, τα κύτταρα του πεπτικού συστήματος, του αναπαραγωγικού συστήματος και του θυλάκου της τρίχας. Έτσι οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν την αιματολογική τοξικότητα (αναιμία, λευκοπενία, θρομβοπενία), την αλωπεκία, την καταβολή, τη ναυτία με ή χωρίς εμέτους, τη διάρροια και τη δυσκοιλιότητα.
Τα αντινεοπλασματικά φάρμακα μπορούν όμως να επηρεάσουν τα κύτταρα και άλλων οργάνων, αν και με μικρότερη συχνότητα, όπως τα κύτταρα της καρδιάς, των νεφρών, της κύστης, των πνευμόνων και του νευρικού συστήματος δημιουργόντας σπανίως και σοβαρότερες παρενέργειες.
Πόσο διαρκούν οι ανεπιθύμητες ενέργειες;
Τα περισσότερα φυσιολογικά κύτταρα ανανήπτουν γρήγορα μετά την ολοκλήρωση της χημειοθεραπείας, με αποτέλεσμα οι παρενέργειες να υποχωρούν προοδευτικά, καθώς τα κύτταρα επανέρχονται στη φυσιολογική τους κατάσταση.
Ο χρόνος που χρειάζεται για να ξεπεραστούν οι παρενέργειες είναι διαφορετικός ανάλογα με το είδος και τη δόση του φαρμάκου που χρησιμοποιείται, τη γενική κατάσταση της υγείας σας και διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ορισμένες από τις παρενέργειες υποχωρούν γρήγορα ενώ άλλες μπορεί να χρειαστούν και μήνες μέχρι να υποχωρήσουν εντελώς. Σπάνια κάποιες μπορεί να παραμείνουν για πάντα. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι οι περισσότεροι ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία δεν θα παρουσιάσουν μακροχρόνια προβλήματα λόγω της χημειοθεραπείας. Είναι επίσης βασικό το γεγονός ότι η ιατρική έχει κάνει εξαιρετικές προόδους στο θέμα της πρόβλεψης και αντιμετώπισης των παρενεργειών της χημειοθεραπείας.
Οι ασθενείς και οι οικείοι τους συχνά αποθαρρύνονται, απογοητεύονται και δυσανασχετούν τόσο με τις ανεπιθύμητες ενέργειες όσο και με την διάρκεια της χημειοθεραπείας (συνήθως αρκετούς μήνες). Εάν συμβεί αυτό συζητήστε με τον ογκολόγο σας καθώς ίσως να υπάρχει η δυνατότητα κάποιας αλλαγής στη θεραπεία ή στο πρόγραμμά που ακολουθείται. Ο ογκολόγος σας μπορεί επίσης να σας συνταγογραφήσει αποτελεσματικά φάρμακα για την αντιμετώπιση των παρενεργειών και να σας δώσει πρακτικές συμβουλές αντιμετώπισης τους.
Πρέπει πάντα να ζυγίζουμε προσεκτικά τα υπέρ και κατά από τη χορήγηση της χημειοθεραπείας με ιδιαίτερη προσοχή στην επίδραση της στην ποιότητα της ζωής του ασθενούς.
Όταν ο ογκολόγος αποφασίζει την έναρξη, το είδος, τη διάρκεια ή τη διακοπή μιας θεραπείας πρέπει πάντα να έχει τη σύμφωνη γνώμη του/της ασθενούς.
Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα παρουσιάζουν πολλές κοινές μεταξύ τους παρενέργειες αλλά και άλλες οι οποίες πιθανόν να χαρακτηρίζουν την τοξικότητα του κάθε φαρμάκου και να είναι μοναδικές.
